Những giọt mồ hôi dẹt tròn nhễ nhại cứ mặn mòi lấm tấm hằn lên lưng áo mẹ áo cha, thứ mùi quen thuộc mà mọi đứa con nơi quê nhà đều chẳng giây phút nào muốn rời xa, thứ mùi khiến gió cảm động mà thương, chiều thầm lên hương vỗ về man mát. Biết bao lần sợi dây phơi trong sân nhà ai, vẫn chờ người sớm mai giặt giũ. Chiếc quần chẳng đắn đo rằng mình thật cũ, chiếc áo chẳng lấn cấn bởi mình đã sờn, vắt dọc lại vắt ngang dưới trời mênh mang thơm như mùi vở sang trang giữa bốn bề thong dong nắng gió.

Những vòm cây bịn rịn đâu đó, cũng thấm đẫm cảm xúc khi chiều, khi vũ điệu lá cành xào xạc rung rinh lúc lại trầm ngâm phăng phắc cả bóng lẫn hình như thể chuyện trò với đất. Mùi ngái nồng ủ ươm từ chân thật, mùi mộc mạc gói ghém bởi trầm nâu, tới nhiêu năm vẫn thương cây bằng thứ tình thiêng liêng như ruột già máu mủ. Cây trả ơn đất, cây trả ơn trời, cây trả ơn người bằng bóng mát muôn nơi, bằng quả chín đầy vơi rụng vào chiều những làn thơm nưng nức. Kia buồng chuối vườn ai, kìa chùm ổi vườn ai…xanh vàng mà ương chín lai rai khiến cạn ngày mà đàn chim vẫn mê say huyên náo. Chúng ăn tại chỗ, rồi gói ghém mang theo suốt dọc đường, lại nhả hạt đây đó bốn phương. Vườn chủ năm xưa có khi nào biết về những hạt mầm yêu thương đã nhú lên thành muôn cây xanh tử tế.

Chiều quẩy gánh gì mà say sưa khệ nệ, ước chừng là một thứ rất thuộc quen. Xóm làng chuẩn bị lên đèn, gian bếp lại ấm hồng củi lửa. Những đụn khói sặc sụa te tái cay nồng, cứ chậm rãi bung vào mênh mông mãi là một mùi hương bắt nguồn từ sự an yên đầm ấm. Làn khói tưởng chừng mỏng manh mà sâu thẳm, neo đậu bền chặt với hồn quê, sum suê mà gắn trọn hồn người. Chiều dịu thơm mùi khói. Cơm bùng sôi rồi cơm chín bùi hơi, những chiếc bụng đói khúc khích mải chơi lại tung tăng chân sáo ùa về. Những kẻ xa quê thèm một chén nước cơm sền sệt vừa chắt, thèm những tiếng nói cười bằn bặt đã lâu chưa giòn giã tung tẩy đôi lần. Giếng chiều đã nhá nhem tới mấy phần nhưng gầu nước được kéo lên từ mạch nguồn vẫn trong ngân mát lịm. Bao người đã bật khóc khi trông thấy những buổi chiều buông xuống, có chăng nơi xứ lạ cô liêu, nhớ nhà nhớ quê mà rưng rưng thật nhiều.

Từng đàn chim cũng nhìn chiều mà vồi vội, sải cánh bay về tổ sau một ngày dài vất vả kiếm ăn, lũ côn trùng tìm gọi nhau những hồi rỉ rả. Còn người đi đâu, có kịp trở về khi chạng vạng chiều buông tầm tã. Cánh chiều vẫn mở những khoảng khắc êm đềm, cho lòng người được vỗ về thêm, bao âu lo nhẹ bớt, những thiếu thốn được đắp đầy khi tình thân gắn kết sum vầy đầm ấm. Sự an nhiên đến từ trong sâu thẳm, lòng người lắng lại những xô bồ sân si. Cỏ cây hoa lá vẫn thơm hương đến lạ kì sau những ngày mưa tuôn nắng đổ thì lòng người hãy cố như kẹo ngọt mà tan ra, đừng như viên đá bão hoà trong nhạt nhẽo.

Đời chiều là lúc nắng gió cần mẫn được thảnh thơi. Đời người nếu dâu bể ngược xuôi, hãy thả mình vào chiều quê mà tìm chút nhẹ nhàng thư thái. Qua đêm nhẫn nại, một ngày mới lại tinh tươm bắt đầu. Ai còn hỏi chiều thơm là đâu. Chiều thơm bởi những mùi hương dậy lên từ những giá trị của muôn loài đang sống. Tôi vẫn lắng nghe và ngắm nhìn chiều xuống, ngắm nhìn cuộc đời, từng thứ đã qua, từng thứ diễn ra lưu dấu mùi hương một cách thật thà. Và chiều lại lên hương bất tận…

Những câu hát đậm đà ấy được khởi nguồn bằng tình yêu quê hương đất nước và được lưu giữ bảo tồn qua từng thế hệ cho tới hôm nay. Bao lời quan họ cổ được các nghệ nhân gạo cội nơi đây giữ gìn và thể hiện như một thước đo chuẩn mực lề lối. Những gương mặt liền chị liền anh còn nhỏ tuổi cũng rạng ngời trong trang phục truyền thống trên sân khấu với giọng hát trong ngần, để nối tiếp giá trị văn hoá tinh thần đẹp đẽ của thế hệ cha ông để lại. “ Mấy khi khách đến chơi nhà/ Đốt than quạt nước pha trà mời người xơi/ Trà này quý lắm người ơi/ Mỗi người một chén cho tôi vừa lòng…”.Lời chào tế nhị thân thương mà tỏ tường niềm hiếu khách. Đĩa trầu cánh phượng được têm từ đôi bàn tay khéo léo của các bà các cô nơi đây mang ý tình son sắt thuỷ chung, đượm nồng gắn bó. Những trai tài gái sắc của miền dân ca quan họ Bắc Ninh tiếp tục tái hiện tuyệt vời sự tích Trương Chi, Mỵ Nương thuở xưa với bao niềm cảm động. Tôi được đắm mình trong những làn điệu dân gian, người kế bên trầm trồ mà bảo rằng; “Thật không quản đường xa đến đây mới được thấy tận mắt vẻ đẹp của những làn điệu quan họ”. Sau màn cắt băng khánh thành công viên cây xanh và hồ điều hoà Vân Tương diễn ra trang trọng thành công, ai nấy đều hân hoan phấn khởi. Rồi mai này, sẽ có những tán cây xanh rợp, những khóm cỏ mượt mà, những bụi hoa với đủ hương thơm màu sắc.

Mưa xuân lãng đãng bay nhẹ chẳng đủ làm ướt áo ai, dòng người vẫn trải dài nói cười bên nhau vãn cảnh chùa Lim giữa bốn bề câu quan họ. Từng nhóm, từng tốp, từng người nghệ nhân, có cả những người dân xa gần trong và ngoài tỉnh cùng nhau hát cặp, hát đối. “Hát cho lở đất long trời/ Cho đời biết mặt cho người biết tên…”. Họ say sưa thả mình theo các làn điệu rồi giao lưu và tặng cho nhau món quà bằng chính những lời quan họ mộc mạc thiết tha sau ngày rã hội. Từ người già đến trẻ nhỏ, từ cô gái đến chàng trai, ai đến hội Lim nơi đây cũng muốn được nghe và được hát theo những câu quan họ dù chỉ một lần: Ngồi tựa mạn thuyền, Bèo dạt mây trôi, Vào chùa, Mười nhớ, Người ơi người ở đừng về…Những làn điệu dung dị ấy chứa đựng tình yêu quê hương đất nước lớn lao, tình yêu đôi lứa ngọt ngào cùng đời sống tinh thần vui say trong lao động sản xuất. Bởi thế mà âm hưởng và ca từ gần gũi tới thật thà, không cầu kì bóng bẩy kiêu sa, không kén người nghe, không chọn người hát. Tiếng sáo trúc từ đâu đó réo rắt du dương, lên bổng xuống trầm như tiếng sáo của chàng Trương Chi năm ấy. Có phải vì câu chuyện tình xa xót dở dang mà tiếng sáo tự bao giờ luôn mang một âm hưởng riêng khiến lòng người không khỏi trầm tư lay động. Vẫn là những lời quan họ nhưng được diễn xướng theo nhiều cách độc đáo khác nhau bởi những người nghệ nhân bao năm gắn bó.

Cửa đình rộng mở đón chào du khách thập phương tới dâng hương, họ cầu cho quốc thái dân an, người người nhà nhà ấm no hạnh phúc. Mái đình lặng lẽ uốn cong, chiếc lư hương giữa chính điện thơm mùi nhang trầm từ tâm người thắp. Những trái bưởi vàng ươm, những chùm khế căng mọng tượng trưng cho sự bình an no đủ, những cây sứ, cây đại mạnh mẽ hiên ngang, khóm cau vươn cao thẳng hàng, cây đa đại thụ với bộ rễ kiên cường khoẻ khoắn, những chậu bon sai mang vẻ đẹp ngời ngời khí phách. Ngôi chùa nằm trên đỉnh đồi Lim trải dài với các bậc thang lên xuống. Trên địa thế cao ráo và vẻ đẹp đầy nét văn hoá tâm linh, du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng khi dừng chân vãn cảnh. Các cô bác, các chị em tíu tít thuê những bộ váy áo tứ thân đủ màu cùng nón quai thao và khăn mỏ quạ từ những gian hàng nho nhỏ, mặc vào chẳng kém chị Hai, chị Ba xinh và chụp những bức hình làm lưu niệm. Ai cũng muốn lưu giữ những khoảnh khắc đẹp của mùa xuân trên miền quan họ trước khi ra về.

Những làn điệu quan họ cứ ngọt ngào da diết quanh đây, lòng tôi nhớ nhung vơi đầy khi phải rời xa tạm biệt. Hồ Vân Tương vẫn bồng bềnh câu hát, các liền anh liền chị hết lòng cho ngày hội quê hương. Tôi đợi ngày 12,13 tháng Giêng âm lịch mỗi mùa xuân mới, để trở lại nơi đây và đắm mình trong những làn điệu dân ca quan họ. Cảm ơn mảnh đất thiện lành cùng những người con dân Bắc Ninh đã luôn gìn giữ bảo tồn và không ngừng phát huy những giá trị thiêng liêng đẹp đẽ.