Dẫu chưa đi mòn gót thiên hạ nhưng mỗi khi phải nhớ về kỷ niệm, ký ức, hay một sự ngọt ngào nào đó, dường như từ vô thức Hà Nội lại hiện hữu trở về. Hà Nội đâu phải người dưng?
Phố cổ Hà Nội ở đâu cũng thấy như được tạc vào tranh, những thành quách sắc màu, những ngả đường sẫm bóng, những hàng cây già nua đứng ngóng, đợi một nụ cười. Bất cứ góc nào dù mười tám đôi mươi, dù ba mươi bốn chục, dù năm mươi, sáu mươi, bảy mươi ngờ vực, Hà Nội cũng dễ dàng làm con người ta trở nên tình tứ mà thương nhau…
Lại nhớ đến Đào Phi Cường bạn tôi, một ngày không xuống phố thấy nhớ. Kiểu gì cũng phải kiếm cớ lượn lờ một vòng Hồ Gươm, phố cổ, ăn những món ăn quen, lê la một vài quán xá, hay đơn giản chỉ được ngó lơ người ta tập thể dục, người ta đi bộ quanh hồ. Hà Nội đâu phải người dưng?
Ai cũng hoài niệm về một Hà Nội xưa thanh bình, trong veo trong vắt với tiếng leng ka leng keng tàu điện mỗi sớm, rưng rức nhưng nhức một Hà Nội của những tiếng rao đêm. Nhưng Hà Nội đôi khi đáng nhớ một cách đến giản dị, như nỗi nhớ của một chàng trai thầm đem lòng yêu một cô gái kiêu kỳ.
Hà Nội là những dãy phố sang chảnh, các cửa hàng mở cửa vào lúc tám, chín giờ sáng nhưng mười một giờ vào không mua được gì có khi vẫn bị cô em bán hàng xinh tươi, thơm tha thơm thướt ngúng nguẩy chửi khéo, liếc xéo mặt nhau. Hà Nội cười…
Không có gì là hoàn hảo, Hà Nội cũng vậy. Chẳng có nơi đâu như ở xứ này người ta đi ăn phở phải xếp hàng trật tự và ngoan ngoãn không ai bảo ai trong khi có thể ở sân bay quốc tế Nội Bài người ta vẫn xếp hàng soát vé nhưng thình lình vẫn có người tạt té ngoi lên cướp chỗ đoạt ngôi… Hà Nội vui…
Hôm ở trong Nam ra Hà Nội tham dự hội Làng, nhóm Người Nhà Quê ra mắt tập thơ, tôi ghé nhà Đào Phi Cường từ sáng sớm. Tối hôm trước đã phải dặn Cường dậy sớm, vì mấy tay nhà thơ là chúa ngủ muộn. Chừng hơn sáu giờ tôi đã lẹt đẹt réo điện thoại cho Cường. Nhà Cường ở 27 hàng Khay, một cửa sổ thơ cùng dãy ban công ăm ắp mùa thu ngó nghiêng xuống mặt hồ rười rượi. Hà Nội đẹp…
Hai anh em ngồi trò chuyện ở ban công tầng ba, nhìn xuống Hồ Gươm lặng tờ dưới kia, có cảm giác tôi thấy, Hồ Gươm như đang lặng lẽ đón một người con bặt vô âm tín mười năm, hai mươi năm, mà bất chợt trở về. Hà Nội đâu phải người dưng?
Hơn bảy giờ, Cường dẫn tôi đi ăn sáng và lòng vòng cà phê ven hồ. Một hàng phở vỉa hè, gọn gẽ trong cái thời buổi Hàng Khay trở thành phố đi bộ vào những ngày cuối tuần. Chiếc ghế nhựa cao được kê làm bàn, chiếc ghế nhựa thấp được đặt để ngồi, quay mặt vào chân tường và những ống cống quanh co, chúng tôi ngồi lo so mà xì xụp phở bò. Hà Nội lạ…
Lần đầu tiên đến thành phố biển Nha Trang xinh đẹp tôi đã giật mình ngơ ngác trong một đêm chuyển mùa. Trời ạ chẳng phải riêng gì Hà Nội, chẳng phải riêng gì Bắc Kỳ ẩm ướt xa xôi, ngay tại đây và nhiều vùng đất sau này tôi đặt chân tới cũng có thứ hương hoa chết người này. Hẳn đó cũng là một loài dạ hương, mà loài dạ hương nào không liêu trai ma quái. Nhưng cứ ngẫm thử mà xem không thứ hương hoa sữa nào ở đâu thấm đẫm như mùi hoa Hà Nội. Bởi nơi đó hoa sữa ngọt ngào trong cả những tiếng rao đêm. Hà Nội ngỡ ngàng… Hà Nội xa…
Năm 18 tuổi. Tôi xa nhà. Nơi đầu tiên tôi trú ngụ trong hành trình “nhà trọ và cơm bụi” của mình là làng Phùng Khoang, phía sau là khu ký túc xá sinh viên thuộc đại học Tổng Hợp cũ, xưa như cổ tích. Ấn tượng đầu tiên và nằm lòng bền bỉ đến bây giờ chính là những tiếng rao đêm khắc khoải nhọc nhằn. Hồi đó tôi đã nghĩ:”Hà Nội khổ bỏ mẹ, đêm hôm rét mướt thế này còn rao bán những ổ bánh mỳ mưu sinh…” Hà Nội buồn…
Sau này, sau này và sau này cùng với những năm tháng lớn khôn của trải nghiệm, tôi nhận ra rằng Hà Nôi cũng mộc mạc thôi, chẳng kiêu kỳ gì, trái lại Hà Nội khiêm nhường giấu trong lòng nó bao thăng trầm lịch sử bao hào sảng Đông A, bao cơn gió sông hồng ngàn năm thổi về đâu, thổi về đâu, mãi, mãi… Hà Nội hoài mong…
Buổi hôm ấy, sau hội Làng, mấy đứa thân thiết chúng tôi tụ vạ buổi chiều mơ mộng ở căn gác Đào Phi Cường. Trong số chúng tôi chẳng phải ai cũng là người Hà Nội, nhưng không hiểu sao không thấy mình cảm giác lẻ loi, không thấy mình là người dưng, mà trái lại chỉ thấy Hà Nội dường như đang thết đãi những đứa con xa trở về.
Một cây dương cầm chẳng làm cho mùa thu bớt chông chênh, một cây đàn guitar chẳng làm cho Hồ Gươm dưới kia dềnh lên con sóng. Căn phòng lẳng lặng buông trôi những tiếng ca ngọt ngào. Buổi chiều ấy, buổi chiều cuối thu, buổi chiều đã để lại trong lòng tôi những thanh âm của nhớ thương thổn thức, hình như còn là buổi chiều của Hà Nội đâu phải người dưng…
Hà Nội vào thu