R ét về muộn hơn mọi năm khiến cho những trái tim không vơi nhớ mà tìm quê, tìm phố. Quê ở trong những bức tranh đời mà đôi khi chỉ là đi qua cánh đồng thấy rạ rơm đã cạn, se sắt theo gió heo may, nghi ngút khói tạt qua con đường vắng.
Khói đồng đấy! Thứ khói dễ làm sực nhớ, miên man nhớ, da diết nhớ. Nhớ đến tận cùng bởi ngày tháng cũng gần đến tận cùng của một năm. Phố ở trong con mắt người tha hương đang nếm trải mùi vị của cuộc đời. Phố nhắc về quê bằng khoai nướng, ngô bung thơm lừng, hương quện mỗi lần người ngang qua. Muốn dừng lại, muốn ngồi xuống hít hà cho trọn cái mùi vị ấy. Mùi vị tuổi thơ, mùi vị tháng năm. Phố cho người vơi đi nỗi nhớ quê mà tạm trú nhọc nhằn, ẩn mình trong hoài niệm. Mùa này, đôi lúc muốn ào ra phố, thâu trọn phố trong lòng tay. Cầm nắm, bung tỏa hương vị quê nhà. Phố chẳng phải xa lạ bởi phố gợi nhắc, gợi nhớ nỗi niềm quê.
Hương vị của phố có khác đôi chút nhưng dường như trong những khoảnh khắc nhỏ phố thực sự là quê, gốc rễ là quê. Phố là nơi những người quê ở khắp nơi mang đầy bản sắc, phong vị của mình tới đó. Từ cái giọng khê pha trộn vùng miền đến cách đi đứng, ăn mặc, và cả đôi mắt còn ngác ngơ, ngó trước, nhìn sau. Nghe tiếng điếu cày lọc cọc, tiếng quẹt diêm, ngọn lửa nhỏ vừa lóe lên đã đỏ đầy mà rít một hơi thật sâu nhả khói. Chén trà uống vội, chép miệng nỗi nhớ ruộng đồng.
Mùa này xuống phố có cái thú riêng, rất riêng mà những mùa khác không có được. Càng rét đậm, rét sâu người ta ngại ra đường hơn. Những hàng cây trụi lá, cúm rúm co mình lại bên góc đường. Đường rộng hơn, dài hơn, thênh thang hơn. Tôi luôn thích cảm giác được thông thênh, được mênh mênh, mang mang. Giống như những ngày vui chơi, lao động, làm việc giữa cánh đồng quê tôi. Ngồi bờ cỏ nhìn những luống khoai bò rải lún phún, hàng lá ngô non vấn vít, cọ vào nhau xạc xào trong gió bấc. Khi đó tưởng như thấy được hết hương vị và cả gan ruột cánh đồng. Mùi đất, mùi cỏ đậm sâu, mùi hanh hao xộc vào mũi, chóp mũi đỏ ửng, đôi má ram ráp dính quyện. Ngỡ như không gian bao la rộng lớn ấy thuộc về mình, là của mình. Thu vào tầm mắt, thu vào cả tâm hồn để khi xa rồi khắc khoải, nhớ nhớ, không thể nào quên. Thì phố hôm nay cũng thế. Sải đường rộng cho chiếc xe lăn bánh chầm chậm, đủ để trầm tư, đủ để miên man. Chỉ còn chút đông đúc, ồn ào, đua chen không đủ làm những nghĩ suy gợn sóng. Cây bàng lá đỏ đứng soi bóng bên chiếc đèn cao áp. Giữa ánh sáng chiếu rọi đó, như thấy cả làn sương mỏng mảnh như khói, hòa vào bóng cây gợi nhớ đơn côi, vừa như một bức tranh đẹp, vừa cho tôi một thoáng khắc khoải, giật mình. Giật mình khi đêm xuống, giữa cái lạnh cắt da cắt thịt, sẽ có những bóng người lầm lũi đi về phía cuối đường hun hút, phía chỉ có im lặng, tĩnh mịch, mịt mờ. Vả chăng, từ những ô cửa chớp trông ra, nếu lại có mưa phùn rắc rây nữa thì phố không chỉ là phố, phố là bóng đời nhỏ bé, đơn côi. Phố chơi vơi trong lời giá lạnh.
Mùa này xuống phố, muốn hít một hơi thật sâu vào trong lồng ngực. Để ngực phập phồng, để tim bềnh bồng, để đời hư không. Rét ư! Chẳng có gì đáng ngại như những ngày mưa phùn gió bấc căm căm sắn quần lội ruộng. Tấp chiếc xe vào lề một quán nhỏ hút khách bên đường Cầu Đất, ăn bát sủi dìn nóng hổi thơm nức quyện vị cay gừng, ngồi chiếc ghế thấp chụm gối, bưng bát lên để thấy cảm giác chiếc bát nóng ấm trong lòng tay lại nhớ những ngày hơ đều tay trên bếp lửa mà xuýt xoa, mà hít hà. Lại nữa, cách đó không xa, ngay cạnh nhà hát lớn thành phố, ngồi vỉa hè thưởng thức trà cúc, hạt dẻ vừa rang nóng bừng thơm phức, nhâm nhi mà ngắm người qua lại, thấy phố trôi thật chậm trong mắt người ưu tư, hoài niệm. Vậy là, yêu hơn một nhịp sống như cảm giác rằng mình đã chiều chuộng nội tâm mình, dẫu là khoảnh khắc nhỏ nhoi, thấy lòng bình yên ngay cả chỗ đông người. Có ai như mình chứ, chỉ thích những thứ nhẹ nhàng, đơn giản. Chỉ cần được cảm nhận, khẽ nếm trải một chút hương vị đời giữa bao la phố là như thấy gọi mời cảm xúc. Thứ cảm xúc không dễ trộn lẫn, không dễ đua chen. Lắng lại một chút cho tim rộn lên mà thao thiết rằng: phố cũng đơn sơ, mộc mạc như quê thôi, chỉ là trong lời phố, người quê đừng lạc mất mình, đừng đánh mất mình.
Mùa này xuống phố, thấy đông cũng đang cạn dần qua tàng cây. Trong những ngày không có nắng, tiết trời âm u, hiu hắt, cây được ngủ nhiều hơn. Gió bấc tưởng như lạnh buốt nhưng thực ra là đang vỗ về, ru cây vào giấc ngủ sâu để sắp tới đây tróc lớp vỏ, cởi bỏ manh áo đã sờn, đã cũ, cây bừng tỉnh mà bật mầm tinh khôi. Trong vũ điệu luân hồi, có ai thấu chăng, phải là những kiệt cùng, tận cùng của giãi nắng dầm sương mới thôi thúc, mới kiến tạo nên sức sống mới. Trong ngàn âm sắc cỏ cây, hoa lá, đất trời vạn vật chuyển mình vốn là để con người nhìn thấu vũ trụ, nhìn thấu nhân sinh. Và vì thế, xuống phố chịu chút buốt giá, hứng lấy màn sương mà cảm ngộ, mà bâng khuâng và hơn cả là yêu đời, thương người hơn nữa. Cũng trong những khoảnh khắc như thế, chợt nhẩn nha, ngóng đợi, bỏ qua những bận bịu cuối năm để thấy xuân cũng đang phảng phất đâu đây. Lúc mùa đông cạn nhất trong buốt giá, gợi nhắc cũng là lúc xuân thấp thoáng đào phai mấy độ. Trước thềm xuân, thấy mình ưu tư hơn, đắm chìm hơn với cảm ngộ dông dài. Mùa này xuống phố. Rong ruổi. Một mai….