K hi những cơn mưa giông bất chợt đổ xuống giữa cái nóng hừng hực, ta chợt nhận ra trái đất đã đi qua gần nửa vòng quay rồi đấy. Mùa hè đã gõ cửa khi nàng xuân còn dùng dằn chưa muốn dời gót.

Tất bật với nhịp sống hiện đại mà đôi lúc ta không nhận ra sự đổi thay của đất trời, vạn vật. Phố phường vẫn mãi dòng ào ào di chuyển của người xe mỗi ngày, mỗi mùa nên vòng quay của thời gian ta nào để ý đến. Chỉ khi một ngày về lại vườn xưa, bất chợt bắt gặp mùi hương quê dịu nhẹ thoảng trong không gian trầm lắng ta mới hay thiên nhiên đã ca khúc giao mùa tự bao giờ rồi.

Tết Đoan Ngọ như lúc ngắt hơi lấy đà trong câu vọng cổ mưu sinh dài dằng dặc tận một năm trường. Chẳng phải lễ to, hội lớn nhưng ngày mùng năm tháng năm này là một nét văn hóa được lưu giữ bao đời. Dù đang ở bất cứ nơi đâu ta cũng muốn quay về chốn xưa để nghe ký ức rung lên những nhịp ngọt ngào của bao ngày xưa cũ. Tôi lang thang trong khu vườn nhỏ phía sau nh mà nghe dậy lên những mùi hương đã lâu rồi không gặp lại. Trái mít ướt chín bị sóc ăn vừa rụng rơi nơi gốc tỏa mùi thơm ngào ngạt cả một góc vườn. Mấy quả thơm vàng hườm mở mắt căng mọng. Hàng dừa xiêm với những buồng quả dày đặc. Cây dâu da chi chít trái trên thân hay mấy chùm xoài treo lủng lẳng trông bắt mắt lắm mà không có ai hái vì đàn cháu vừa nghỉ hè chưa kịp về.

Khu vườn ngày xưa rộn ràng tiếng cười con trẻ trong những trưa hè giờ vẳng lặng chỉ còn tiếng chim trong vòm lá. Tiếng sột soạt của những con sóc chuyền cành khi thấy bóng người. Khi xưa nó chính là nơi “giấc mơ trưa” của đám nhóc khi chúng tôi leo trèo chẳng khác gì mấy con sóc kia đâu. Những trái mít được vỗ bình bịch hàng ngày xem chừng đã chín chưa. Những quả ổi chi chít dấu móng tay bấm coi thử đã chua chua chưa. Những trái xoài bị vặt khi chưa kịp lớn. Chúng tôi cứ đợi cho đến tận trưa ngày tết Đoan Ngọ để được vào vai cây. Bà giao cho mỗi đứa trèo lên nấp sẵn trên những cây ít sai quả đợi bà dùng rựa giả vờ chặt vào gốc và cất giọng hỏi “Có chịu ra trái không?”. Chỉ chờ có thế chúng tôi vội vàng trả lời “có, có để con ra” rồi tụt xuống cười như nắc nẻ.

     Bà gieo vào lòng con trẻ những niềm tin vô hình vì bà nghĩ cây cũng có linh hồn như một con người vậy. Cây cũng biết buồn, biết vui, biết hờn giận không đơm quả từ đó dạy cho các cháu biết chăm sóc, nâng niu những hàng cây bà trồng. Mỗi khi chúng ra hoa kết trái, tôi lại nghĩ do lời đe dọa của bà vào tết Đoan Ngọ đó thôi. Những niềm tin vào đấng siêu nhiên nào đó luôn làm các cháu của bà tin sái cổ như rụng cái răng sữa là đem ném lên mái tranh hú chuột chờ nó trả cho. Đêm đêm mỗi khi tỉnh giấc tôi giật mình sờ thử xem răng đã được trả chưa. Trong cái ngày đặc biệt này chúng tôi cứ vô tư chui từ bụi này sang lùm nọ mà không sợ rắn cắn vì bà nói “trốn như rắn mùng năm” mà. Còn biết bao kỷ niệm thời ấu thơ nữa đã cùng bà sang thế giới bên kia để cho cháu của bà đứng giữa khu vườn xưa nghe trái tim mình chộn rộn. Thoáng chút hương của những ngày xưa cũ làm dậy lên trong lòng ta bao nỗi nhớ mà ta ước gì có thể gói được mang theo cùng về với phố phường nhộn nhịp. Để mỗi khi nhớ về nơi chôn rau cắt rốn ta có thể lấy ra mà hít hà hương vị ấy cho thỏa.

Tranh màu nước của Nguyễn Bá Thanh

     Sống giữa bao đủ đầy của thế giới hiện đại bây giờ chẳng làm cho các giác quan của ta thèm thuồng chi khi mà chỉ cần vài phút đã thỏa mãn. Bởi thế nên ngày tết Đoan Ngọ đã ít nhiều nhạt nhòa và không còn mấy ý nghĩa vì chúng ta giờ ngày nào chẳng là…tết. Bánh ú, bánh tro không phải đợi đến ngày này mới được ăn. Trái cây, hoa quả tận những lục địa xa xôi giờ được bày bán đầy. Những món quà quê mà ngày còn nhỏ ta phải đợi đến tận nửa năm trời mới có. Với anh em chúng tôi ngày tết đánh dấu mốc nửa năm này được ăn món “mít đút” bà làm ngon hơn bất cứ món quà nào khác.

     Chỉ là những múi mít hườm hườm được bóc hạt ra rồi cho vào đó chút nhân làm từ dừa sợi, nếp, hạt mít giã nhuyễn xào với dầu hành đem hấp lên cho chín. Ngon hơn chút nữa là có tí thịt heo băm. Chỉ có thế thôi nhưng là món ăn nhung nhớ cả một đời người bởi nó được làm tỉ mỉ bằng cả tấm lòng của mình dành cho các cháu.

     Những món ăn giản đơn chứa đựng bao tình cảm của người làm giờ chỉ thấy thôi cũng đủ làm cảm giác của ta rưng rưng. Chẳng cao lương mỹ vị gì chỉ là những thứ trái cây có trong vườn nhà, những món bánh được tận tay các bà, các mẹ làm ra như bánh ú, bánh đúc, bánh xèo, bánh tro… rồi cả nhà quây quần bên nhau là đủ ấm cúng. Hương vị tình thân hun đúc nên thứ tình cảm gắn bó keo sơn giữa các thành viên trong gia đình từ đấy cả. Ta mang theo cả cuộc đời dù có đi phương trời góc biển nào. Ngồi thưởng thức bữa tiệc đón mùng năm tháng năm bằng nhiều món ăn hiện đại bây giờ như bánh pizza, hamburger và nhiều loại trái cây ngoại nhập làm ta nhạt nhòa cảm xúc như mất đi một thứ gì đấy luyến tiếc lắm. Ngoài kia vệt nắng giữa ngày đã quét qua con đường nhộn nhịp xe cộ như cuốn đi những ký ức của lễ hội giữa năm này. Còn đâu hương vị năm nào, còn đâu không gian của bao năm tháng cũ. Ta nhớ lắm, nhớ lắm ngày xưa ơi.