Khi cái nắng oi nồng, ngột ngạt của những ngày tháng 5, tháng 6 dội xuống, cũng là lúc cả cánh đồng lúa chín đều, vàng ruộm. Trời chưa sáng hẳn, tiếng í ới gọi nhau vang vọng cả cánh đồng. Những tia nắng đầu ngày cũng đã xuyên thủng mấy tầng mây, đổ lên những tấm lưng gầy ướt đẫm mồ hôi của các bà, các mẹ…

Mùa gặt đến, từng thước phim của một thời xa vắng cứ chầm chậm quay về. Là tiếng cười nói rôm rả sau những ngày lao động vất vả của những người nông dân hiền lành, chất phác. Là niềm phấn khởi của bà con khi mùa vàng bội thu. Là bát nước chè xanh mà họ sẻ chia cho nhau trong giờ giải lao dưới gốc cây gạo giữa đồng…

Mùa gặt về, làng tôi vui như mở hội. Ngày đến, họ cùng nhau ra đồng gặt lúa, đêm về lại đập lúa, giũ rơm. Mùi thơm của lúa mới, mùi rơm rạ vừa gặt xong, mùi trâu bò ngai ngái… hòa quyện vào nhau tạo nên “hương vị quê nhà”. Để rồi, những ai rời làng quê đi xa đã bao lần khắc khoải, chạnh lòng mỗi khi bắt gặp hình ảnh thân quen đó. Còn với lũ trẻ chúng tôi ngày ấy, mùa gặt cũng chính là mùa vui.

Mùa gặt về, lũ trẻ chúng tôi được vùi mình trong rơm, hít hà chút hương đồng gió nội vấn vương đâu đây còn chưa tan vội. Rơm dịu dàng trải tràn từ trong sân nhà ra ngõ. Con đường làng phút chốc đã được dát một lớp áo mới diệu kỳ, óng ả. Bọn trẻ thích thú thả mình lăn tròn trên những đụn rơm để được vỗ về, nâng niu trong cảm giác êm ái, dịu dàng. Trong trí óc bé con của chúng, những đống rơm ấy chính là những cây nấm khổng lồ mà lúc nào chúng cũng có thể vô tư nhào lộn, chơi trốn tìm, làm hang trong ấy rồi ngủ thiếp đi một cách ngon lành.

Đó là những đêm trăng sáng cùng nhau gối đầu lên đống rơm êm dịu, ngắm những đám mây trôi lững lờ, cùng kể cho nhau nghe sự tích về các vì sao… Chỉ những thứ giản đơn như mây trời, sông nước, cỏ cây, rơm vàng trĩu trịt mà với những đứa trẻ của làng đã thấy đủ đầy hạnh phúc, niềm vui…

Có lẽ, lũ trẻ chúng tôi thích mùa gặt bởi còn một nhẽ, là được thưởng thức vị cốm thơm nồng. Trong ký ức năm nào, tiếng chày, tiếng cối của bà, của mẹ lại hiện về, phảng mùi hương lúa nếp cùng những mẻ cốm xanh mượt, nõn nà.

Trong miền ký ức ngày ấy, hình ảnh những ngày bão về đúng vào vụ gặt vẫn luôn thấp thoáng trong tôi. Những giọt mưa cứ nối đuôi nhau rơi không ngớt, những bông lúa trĩu hạt đổ rạp xuống mặt đất, cả cánh đồng trắng xóa nước một màu, những người dân quê tôi lòng lại như lửa đốt… Chẳng biết, tôi đã phải chứng kiến bao nhiêu lần cảnh mẹ cùng bà con chèo thuyền ra đồng nhặt nhạnh những gì còn sót lại sau trận lụt mà lòng lại thấy xót xa.

Mỗi lần về quê đúng mùa gặt, tôi hít lấy một hơi thật dài như muốn nuốt trọn cái không khí ấy, để nhớ về khi mình còn là đứa trẻ của những tháng năm xưa. Hương thơm giản dị, mộc mạc của đồng quê hoà vào trong gió. Mùi của đất đai, ruộng đồng. Mùi của chân chất, nồng nàn. Mùi của yêu thương, tình nghĩa… cứ mãi vấn vương.

Bao dung dị, yên bình là thế! Rồi những đứa trẻ ấy cũng rời làng bước chân vào giảng đường đại học. Chúng bỏ lại sau lưng cả gốc tre, bờ ruộng, cả dòng sông tuổi thơ để được rong ruổi trên những cung đường mới mẻ, mang theo những khát khao, những mơ ước hoài bão của riêng mình. Nhưng rồi, chỉ cần lướt nhẹ qua cánh đồng vào mùa gặt, bất giác nghe mùi thơm nồng của hương lúa, nỗi nhớ nhà, nhớ quê lại trở nên da diết, bâng khuâng…

Cả khu đồi này chẳng có nơi nào không có bước chân của lũ trẻ đi qua. Cây sim, cây ổi nào to, ngon ngọt có nhắm mắt chúng cũng tìm tới được. Lũ trẻ ríu rít chạy quanh những bụi sim già, tiếng cười giòn tan khi hái được những quả sim chín căng tròn, mũm mĩm. Chúng đựng sim chín trong vạt áo hay chiếc giỏ mà ngày thường đựng con cua, con ốc.

Chúng ham đến độ, chỉ khi cái nắng chói chang của mùa hè rọi xuống làm làn da đen đúa bỏng rát thì cả bọn mới ùa đi tìm mấy cái khe nhỏ để tránh trú. Chúng xắn vội ống quần, lấy lá rừng hứng từng ngụm nước mát lành cho vào miệng, hít hà khí trời rồi thả mình xuống vạt cỏ xanh non. Cả bọn hào hứng nhấm nháp vị ngọt của quả sim đầu mùa, để sắc tím còn đọng lại trên đầu lưỡi.

Mùa sim là mùa ký ức, mùa của nhung nhớ, của tương tư! Sim không như quả khác phải bóc tách, gọt vỏ mà chỉ cần bóc tai phía đầu quả là có thể thưởng thức ngon lành. Cái cảm giác cho từng quả sim chín mọng vào miệng rồi nhai ngấu nghiến sao mà thích đến thế!

Ngày ấy, bà con quê tôi đã biết hái sim chín mang ra chợ bán. Trên từng thúng sim chín mọng, các bà có chiếc lon bằng vỏ hộp sữa Ông Thọ hay cái bát ăn cơm làm dụng cụ đo lường. Nhưng thường số người bán cũng không nhiều, với lũ trẻ, chúng hái sim về chỉ để ăn.

Ở quê tôi, dưới cái nắng, cái gió của vùng đất đồi khô hạn, lơ chơ sỏi đá đến cả những loài cỏ dại ham sống cũng khó vươn mình để sinh sôi. Vậy mà, sim cứ thế lớn lên mạnh mẽ, khỏe khoắn, khiêm nhường. Sim mọc thành nhiều cụm, nhiều gốc, dần dần cả đồi mọc toàn sim. Khắc nghiệt là thế, nhưng quả sim vẫn cứ tròn vo, cứ mập mạp, cứ ngọt lành!

Thông thường, vào đầu hè, hoa sim bắt đầu nở. Từ thân cho đến ngọn, nụ mọc chi chít nhau. Rồi cả quả đồi toàn hoa sim. Hàng ngàn bông hoa mảnh mai nhẹ nhàng đung đưa theo gió. Lũ trẻ chúng tôi cứ thế lớn lên trong sắc tím mộng mơ của loài hoa đặc biệt này.

Lúc cây rừng cạn kiệt, nhiều người đã chặt cả bụi sim để làm củi đun nấu, đào cả gốc sim để làm củi sưởi ấm khi đông về. Chỉ một thời gian, đồi sim mộng mơ kia đã dần biến mất. Khoảng nhớ tím màu thời gian ấy cũng theo những đứa trẻ lớn lên từ làng đi khắp muôn nơi. Đồi sim cứ mênh mông, trải dài trong miền ký ức của lũ trẻ năm ấy… Giờ ở quê tôi vẫn có một số người trồng sim như một loại cây hàng hóa. Lũ trẻ con cũng không còn lên đồi tìm sim khi mùa hè vắt ngang qua núi nữa.
Bất giác, tâm hồn tôi lạc vào triền đồi ký ức bạt ngàn sắc tím mùa sim!.