T ôi giật mình tỉnh giấc. Ngoài tiếng mưa tí tách trên mái nhà, tiếng tích tắc của chiếc đồng hồ, không gian vẫn còn rất im ắng, nghe rõ cả tiếng xào xạc của lá, tiếng gió lướt qua cửa nhà. “Boong…boong”, tiếng chuông chùa trầm ấm từ xa xa vọng lại. Âm thanh quen thuộc gợi về bao suy nghĩ miên man.
Nhớ ngôi nhà nhỏ ở một miền quê trù phú với hoa thơm trái ngọt bốn mùa nơi tôi lớn lên. Trong không gian xanh mát của các loại cây ăn trái, xanh tươi của các loại rau, xanh dập dờn sóng lúa là một ngôi chùa nhỏ. Cứ mỗi sáng sớm, khi tiếng chuông chùa trầm lắng ngân lên giữa không gian tĩnh mịch của màn đêm, tôi lại thức dậy, thắp chiếc đèn dầu học bài.
Chùa làng hồi đó không có sư, chỉ có một bà sãi trông coi hương đèn, lo kinh kệ, lễ lạt. Bà có một người cháu là bạn học với tôi, vì khó nuôi mà đem gởi ở chùa. Trong tiếng chuông chùa, tôi đã có những kỷ niệm ngọt ngào cùng bạn bè về một mùa thi.
Dẫu năm tháng đã phủ bụi mờ lên nhiều thứ, những ngày học cùng nhau trong tiếng chuông chùa như vẫn còn chưa bị che phủ bởi thời gian. Nhớ những ngày ôn thi năm ấy, lũ bạn cùng xóm cùng lớp rủ nhau xuống chùa ngủ lại để sáng sớm thức dậy theo tiếng chuông mà học bài. Cứ đúng ba giờ sáng, bài sãi, cô của bạn tôi mà chúng tôi cũng gọi bằng cô, lại thức dậy, mặc pháp phục, thắp nhang lên các bàn thờ, gõ những tiếng chuông đầu tiên, rồi gõ mõ tụng kinh. Bà nói, với người tu hành, tiếng chuông lời kinh đem lại sự an tịnh cho riêng mình và cầu mong sự bình an đến cho mọi người. Không biết nhờ sự thanh tịnh chốn thiền môn hay sự trợ giúp của Phật Trời mà chúng tôi đều đã vượt qua kỳ thi một cách dễ dàng. Âm thanh trầm ấm của tiếng chuông đã là một phần trong ký ức của tôi.
Sau này, mỗi khi trong lòng có những tâm sự, những điều lo toan, tôi lại tìm đến cửa chùa dù tôi không phải là một tín đồ. Cửa chùa không hẹp hòi đã cho tôi được ghé lại và tìm một nơi chốn bình an. Trong không gian im ắng và thanh sạch của chốn tu hành, tôi thấy mình như được an ủi để lòng nghe lắng dịu hơn. Mọi muộn phiền như được rũ bỏ và tôi có thể tìm lại sự thoải mái cho tâm hồn. Trong mùi hương trầm, trong tiếng gõ mõ đều đều, trong lời kinh tiếng kệ, tôi như chìm vào những suy tư về cuộc sống. Tôi nhớ những người thân đã đi xa, tự hỏi họ đang ở đâu giữa mênh mông vũ trụ này. Họ đã đi qua cái ngắn ngủi và hữu hạn của kiếp nguời để về chốn nghỉ ngơi. Với tôi, họ như vẫn còn hiện diện dù là trong sự vô hình. Tôi từng nghĩ rằng cái chết là sự kết thúc. Tôi không tin vào sự tồn tại của cái gọi là sự sống sau cái chết cho tới lúc phải đau buồn chứng kiến những người thân ra đi. Khi mà những kỷ niệm, những yêu thương, những lời nói, việc làm, những nụ cười, ánh mắt của người thân vẫn còn nguyên trong tâm trí, làm sao để mình có thể tin được những bóng hình thân thương ấy mãi không còn nữa. Vậy nên, dẫu những hình hài đó đã nằm im dưới lòng đất lạnh, nhưng tôi tin họ vẫn đâu đây bên cạnh những người thân. Chỉ cần tim mình còn đủ yêu thương, họ sẽ ở bên trong những lúc lòng mình chông chênh nhất.
Tôi từng đọc ở đâu đó rằng, trong Phật Giáo, tiếng chuông không phải chỉ để báo hiệu giờ giấc mà nó còn đánh thức tâm linh, cho những linh hồn lầm lạc tìm về nẻo thiện mà tu hành niệm Phật. Với riêng tôi, tiếng chuông như một lời nhắc nhở về sự vô thường của cuộc sống, về sự nhiệm màu của muôn kiếp nhân sinh. Cái sống và cái chết không tách biệt mà đan xen nhau, cái chết có thể đến bất cứ lúc nào dù một người còn khoẻ mạnh, còn trẻ tuổi. Bệnh tật và những tai nạn thương tâm sẽ đến theo một cách bất ngờ nhất. Khi hiểu ra những điều này, người ta có thể buông bỏ được những sân hận, hơn thua để đối đãi với nhau chân tình hơn để không phải ân hận xót xa khi âm dương cách biệt, khi mọi lời muốn nói, mọi điều muốn làm đều trở nên muộn màng. Những yêu thương chỉ còn trong tâm tưởng, không còn cơ hội để bày tỏ, sẻ chia. Đau xót khi mất đi người thân là điều không tránh khỏi, nhưng sẽ là đau đớn hơn rất nhiều khi nỗi nhớ thương đi cùng với sự ân hận, xót xa, tự trách mình.
Người cha kính yêu của tôi đã qua đời đột ngột lúc ở gần ngay tôi. Nhiều năm đi qua, tôi không thể vượt qua được cảm giác tiếc nuối, những nhớ thương đến cháy lòng. Nếu nước mắt có thể giúp người ta quay lại thời gian, làm lại những điều đã bỏ lỡ, thì có lẽ Trái Đất này sẽ thêm biết mấy sông hồ. Có lẽ vì vậy mà tôi tìm thấy ở Phật Giáo một sự an ủi, sẻ chia đầy nhân văn. Ngày rằm tháng bảy, dịp lễ Vu Lan báo hiếu, những người còn cha còn mẹ đến chùa để cầu mong cha mẹ bình an, làm công đức để hồi hướng cho cha mẹ. Người cha mẹ đã qua đời cũng có thể làm những việc thiện để hướng về cha mẹ, cầu cho cha mẹ được siêu thoát, bình an ở thế giới bên kia. Tiếng boong boong đều đều không thúc giục, không vội vã khiến người ta như sống chậm hơn, suy tư nhiều hơn về ý nghĩa của cuộc đời. Sự sống bắt đầu từ đâu và linh hồn sẽ về đâu sau cái chết. Biết bao nhiêu là câu hỏi mà mỗi người chúng ta chưa thể tìm ra câu trả lời thoả đáng.
Âm thanh của tiếng chuông hướng con người tới sự thiện lương, để họ biết sống nhân ái hơn, biết chia sẻ với những mảnh đời bất hạnh, khó khăn xung quanh. Đức Phật cho rằng đời là bể khổ, để làm người ai cũng phải trải qua những khổ đau. Có những khổ đau thuộc về quy luật như sinh, lão, bệnh, tử không ai tránh được, thì có những nỗi khổ đau đến từ bên trong mỗi người. Khi mình biết sống vì mọi người, biết hoà nhập, biết thương yêu, biết bằng lòng với những gì mình có thì cuộc đời không phải là một bể trầm luân mà là khoảng thời gian ngắn ngủi của kiếp người mình có thể cho đi để có thể vui cùng niềm vui của người khác. Chỉ bằng cách nghiêng mình để thấu hiểu với những mảnh đời bất hạnh, những số phận long đong ở xung quanh thì mỗi người mới có thể trân trọng những điều mình có được, để không phải ôm những sầu não không đáng có. Niềm vui của cuộc sống là sự sẻ chia, là trân trọng từng phút giây có được bởi nó rất có thể là giây phút cuối cùng. Cuộc đời của con người dẫu có sống đến trăm năm cũng là quá ngắn ngủi so với sự mênh mông của vũ trụ. Vậy mà những vô thường lại có thể khiến nó dừng lại bất cứ lúc nào. Một người đến với thế gian bằng tiếng khóc và hai bàn tay không. Ngày họ lìa đời cũng không có gì mang theo ngoài những tình cảm tiếc thương của những người ở lại.
Những tiếng boong boong ấy vẫn ngày ngày ngân lên, vượt qua cánh cổng nhà chùa và vang xa vào từng ngõ ngách của phố xá, làng quê. Âm thanh trầm ấm đều đều vẫn lặng lẽ đi vào lòng người, khơi gợi những điều tốt đẹp, nhân văn nhất. Trong tâm thức của tôi, nó không đơn thuần là một nghi thức tôn giáo mà là một âm thanh của yêu thương và tỉnh thức. Tiếng chuông ấy từng là một kỷ niệm của tuổi học trò, của một miền quê yên bình, vừa nhắc nhở cho tôi nhiều điều về cuộc sống. Âm thanh ấy, cùng với bao thanh âm khác của cuộc sống đã neo giữ cho mỗi chúng ta một tình yêu cuộc sống, thêm trân quý từng phút giây của cuộc đời.
