Ta yêu quê, những con đường êm ả ru bóng những hàng tre. Ta yêu Đồng, những chiều gió khúc hát lao xao gọi cánh diều, gọi cả sương lam chiều buông mình tím núi. Và ta yêu Sông, những tinh khôi trong trẻo, những ngọt ngào thương mang, có cả những cay đắng tủi hờn. Sông bao đời vẫn vậy, vẫn chứa chan những nỗi niềm.
Ba ngày, bốn ngày, năm ngày… mưa càng ngày càng nặng hạt. Sông, mới ngày nào còn là dải trong vắt, mảnh như chiếc thắt lưng xanh của cô gái quan họ nõn nà, mềm dịu như đôi môi nàng thiếu nữ độ mười tám thu sang, nhưng giờ đây Sông đã “lãng mạn” đúng nghĩa tự thân.
Từ thượng nguồn, Sông về trong hung tợn. Sông hung hãn gầm gừ. Sông gào thét, hú ré. Sông gặm từng mảng đất ven bờ và nuốt chửng. Sông xô nghiêng đẩy nhào cây cối. Những khoai, bắp, hoa màu hiền hòa ven Sông, giờ đều bị Sông cuốn lấy, quấn riết, nhấn chìm sâu tận thủy phủ. Sông ngầu đục và dữ dằn.
Hết xô thượng nguồn, sông lao về xuôi, vẫn cuộn cuồn, vẫn hung tợn. Nhà cửa chưa kịp dọn, Sông đã lao lên, tràn vào lấn chiếm. Sông lao lên đường lộ. Sông leo vào siêu thị, hàng quán. Sông chui vào công ty, xí nghiệp… Đẩy xô. Rị kéo. Cuốn dìm… Thứ gì không cuốn trôi được, Sông ráng rướn lên đề mà xô nước vào, để mà nhận sâu xuống, cho ngập ngụa, cho rã rời mới hả hê, mới thỏa thích, mới đã đời.
Từ lúa má, từ rơm rạ, từ heo gà trâu bò đến cả xe máy, cả ô tô, máy giặt, máy may, lò nướng, bếp gas… con mãnh thú ăn tạp không chừa bất cứ thứ gì, miễn trong tầm với. Sông lao ngang, tợp ngạm. Sông luồn rúc, lùng sục kiếm tìm để không chừa một ngõ ngách nào. Để rồi hả hê. Để rồi thỏa thê. Để rồi …trở về trăn trở. Người đau xót. Người hờn trách. Người oán than. Người giận Sông vô cùng. Nhưng người đâu biết rằng Sông cũng đang khóc.
Thuở nào, sông hiền hòa, Sông yêu thương người vô hạn như tình nhân dành cho nhau những mặn nồng thuở lên ngôi với niềm luyến ái. Những sớm mai Sông dâng mình ngọn nước trong mát. Người tưới rau, tưới những vạt cải vàng ven Sông, tưới những nà bắp, dẫn nước về thăm ruộng lúa nõn nà. Tiếng nước cười trong veo; luống rau thầm thì cảm ơn Sông bằng màu xanh mơn mởn; lúa ngả mình cảm ơn Sông bằng hạt mẩy tròn trĩu bông; và nà bắp họa điệu cờ trắng tung bay phấp phới.
Những chiều vàng Sông ôm trọn người vào lòng. Sông êm ả âu yếm, mơn trớn bằng nụ hôn nước rười rượi mát. Người lặn ngụp vào lòng Sông. Quẫy đạp. Ấp ôm. Hạnh phúc. Những trưa hè, Sông lững thững qua ngang làng dịu xoa cơn nóng. Sông ru từng lũy tre ven bờ. Sông ca bằng lời hát của chú cá quẫy đuôi.
Người họa điệu bằng tiếng mái chèo khua nước. Rồi cả những đêm trời cao, gió lộng, khi ánh trăng còn lấp ló đằng sau lũy tre như chơi trò cút bắt cùng Sông, Sông cười vỡ òa trong hạnh phúc làm trăng bể ra muôn nghìn mảnh, lấp lánh lớp bạc nhuyễn mênh mông, mênh mang. Người tự tình cùng Sông khi ấy, Sông chắp thêm cho hạnh phúc đôi lứa đang thầm thì bên ven bờ trong ngọt ngào những chiếc hôn dài bất tận. Những ngày hạnh phúc, Sông trao trọn tình yêu. Sông kiệt cùng dâng hiến.
Thế nhưng một ngày người quên đi sự tận hiến của Sông. Người vô tình bạc bẽo. Người đáp trả tình yêu trong trẻo, tinh khôi của Sông bằng sự phũ phàng, sự bội bạc. Người tận diệt rừng, nguồn sống duy nhất của Sông. Bao cánh rừng tan hoang, loang lổ. Sông đớn đau, đớn đau bởi Mẹ Rừng đang rên xiết. Nguồn sữa từ Mẹ Rừng cho Sông khô dần, khô dần. Bao tháng năm Sông sầu muộn, héo hắt và kiệt quệ trong cơn thèm khát cháy bỏng một mùa nổi nênh. Bao nhiêu rác thải, người lại vứt vào lòng Sông.
Sông oằn mình trong nhức nhối. Bao nhiêu nước thải người xả vào lòng Sông. Lòng Sông rớm máu, màu máu đen ngòm mà người nào có hay. Bao xung điện bẫy lồng, cá tôm bị tận diệt. Hồn sông đau xé. Niềm yêu trong trẻo chẳng còn. Những giọt nước mắt tủi hờn làm Sông chết trong một màu u tối. Sông dùng dằn trong nỗi niềm bi phẫn. Sẽ không còn ven bờ những gánh nước trong cho rau xanh ca hát. Sẽ không còn lời vỗ về những giấc trưa của chú rô đớp mồi.
Và cũng chẳng còn se mối lương duyên trong những đêm trăng huyền ảo. Sông kiệt cùng đổ vỡ. Sông rên xiết từng cơn. Vết thương lòng lở loét. Người phụ bạc. Sông uất nghẹn. Người thờ ơ. Sông oán hờn.
Nỗi đau chất chồng cùng năm tháng, để rồi bình yên hóa phong ba. Sông trở mình, cái trở mình thức nhận. Sẽ không còn con Sông yếu đuối mùa hạ. Chẳng còn nàng Sông nên thơ mùa thu. Giờ Sông cuồng điên với đôi mắt ngầu đục một màu cay đắng. Sông lao đi cuốn phăng tất cả. Sông muốn lấy lại những gì một thuở cho đi. Sông đòi thêm người phải bồi thường những tổn thương mà Sông nếm trải. Gầm gừ. Ầm ào. Gào thét. Gào thét trong phẫn uất.Trong đau đớn. Trong cả…xót xa…
Hả hê. Thỏa thê. Để rồi Sông cũng dần nguôi cơn giận. Lặng thinh. Yên hòa. Người lang thang dọc triền Sông, nhặt nhạnh những thứ còn sót lại. Người lặng lẽ soi mình vào Sông. Người thấy rõ hình hài của mình. Trong trẻo và tinh khôi. Người lại nhớ đến những ngày Sông đen cay đắng. Những ngày người đã gây ra điều bội bạc.
Khi ấy, soi mình vào Sông, người chẳng còn thấy mình là ai nữa. Giờ đây, trời xanh lại tạc vào lòng sông vầng trăng bạc; chú cá rô lại quẫy đớp mồi, tiếng nước hát thanh trong. Hồn Sông êm dịu. Sông thinh lặng. Có chăng dằn vặt mà tâm hồn Sông trở nên trong veo đến lạ thường? Và người cũng lặng thinh. Có chăng người cũng đang cố nhặt lại những lầm lỗi mà mình đã đánh rơi?
