Điqua năm tháng của đời người, thứ làm cho chúng ta hạnh phúc có khi không phải là điều gì xa xôi ở đâu cả. Đối với tôi, những ký ức êm đềm của tuổi thơ luôn làm lòng thấy dịu êm mỗi khi nhắc lại. Những hình ảnh và âm thanh luôn như thước phim chiếu chậm trong đầu, nhưng cái tôi đặc biệt nhớ đó là những mùi hương. Những mùi hương mà mỗi khi nhắc lại, ta có cảm giác như nó vẫn đâu đây, trong không gian hiện tại mà như ngày xưa cũ.
Đó là mùi hương của nồi cá mẹ kho một chiều mưa bên nồi cơm nghèo khoai nhiều hơn gạo. Mẹ kể những năm sinh tôi thiếu thốn mọi bề, thiếu từ cái ăn cho đến cái mặc. Những năm 1980 nhà tôi ăn bo bo thay cơm trắng. Cơm còn không đủ thì nói gì đến thức ăn, nhà tôi lại đông anh em nên bữa nào có cá là cả nhà mừng lắm. Mẹ kho thật mặn cho đỡ tốn, mùi nước nắm toả ra đầy căn bếp nghèo, mẹ chia cho mấy anh em phần cá còn bản thân mình chỉ ăn phần muối bám vào thành nồi do nước mắm cô đặc lại. Không biết qua bao mùa mưa như thế chúng tôi mới đầy đủ hơn, nhưng mùi cá kho ấy gắn liền mẹ, gắn liền với hạnh phúc đơn sơ thời thơ ấu.
CÙNG TÁC GIẢ
Đó là mùi khói khi mẹ đốt đám lá khô ngoài vườn, vào những buổi sáng mùa đông lạnh. Mỗi sáng, mẹ thức từ tờ mờ sáng khi tiếng gà lục tục gáy ở xa xa. Tôi nằm trong mùng nghe tiếng chổi mẹ quét ngoài vườn, chừng nghe tiếng chổi ngưng thì cũng là lúc mẹ đốt đám lá vừa gom lại. Mặt trời cũng bắt đầu nhô lên chiếu ánh sáng lên những lá trầu không còn lóng lánh những giọt sương. Tôi còn nhớ khoảng sân vuông nhà tôi lúc đó đã rất sạch sẽ, cuối vườn từng lọn khói trắng bay lên rất thơm. Hương thơm ấy tôi không biết tả thế nào, hình như nó chút mùi tinh dầu của lá, có chút mùi của gỗ mục. Mà có lẽ nó cũng như mùi khói bếp thứ mùi của nhà quê mà chỉ có những trẻ quê mới có thể cảm nhận được. Tôi thích thú ngồi sưởi cho ấm người, chiếc áo len cũ tôi mặc khi ngồi sưởi đến khi vào nhà vẫn còn vương mùi khói.
Những thứ mùi khiến tôi hạnh phúc có khi chẳng giống ai, vì nó không phải là nước hoa hàng hiệu hay những gì xa xỉ. Ai đời tôi lại thích mùi nhang trầm trong đêm ba mươi tết, hầu như đêm giao thừa nào tôi cũng thức cùng ba mẹ, khi ba khấn vái trong làn khói nhang trầm và trên ti vi đang chiếu thời khắc đếm ngược, lòng tôi luôn bồi hồi xúc động. Ngày đó nghèo đến nỗi nhang thơm cũng phải tết mới dám xài, thế nên ký ức mạnh mẽ của tôi về những ngày tết chính là mùi nhang trầm ấm áp bên bàn thờ ông bà tiên tổ. Mẹ pha một bình trà mới để ba tôi cúng trời. Mùi trà, mùi nhang, mùi tết là những gì hạnh phúc nhất mà tôi rưng rức nhớ.
Tôi cũng nhớ mùi nồi xông , phương thuốc của các bà mẹ quê ngày đó. Cứ mỗi lần anh em chúng tôi bị ốm là mẹ tôi ra vườn hái các loại lá vào nấu nồi xông. Lá me, lá chanh, lá bưởi, lá ổi, lá sả, bạc hà … mẹ hái mỗi loại một ít rồi đậy kín nấu sôi. Tôi thường sợ nóng nên hay không chịu xông, mẹ phải dụ dỗ mãi. Nhưng đến khi trùm chăn lại và mở nắp nồi xông ra từ từ, hơi từ trong nồi tỏa ra chui vào mũi, vào họng, thấm vào từng lỗ chân lông. Mùi thơm của tinh dầu trong lá làm thông đến tận phổi mang lại một cảm giác thật là sảng khoái. Tôi mê mẩn hít từng luồng hơi vào trong lồng ngực, khi nước nguội rồi còn tham lam dùng cây đũa xới lên. Lần nào xông xong cũng cảm thấy thật nhẹ nhàng, cảm lạnh hay đau đầu đều tan biến. Tôi nhớ mùi hương đó nhất những năm tôi xa nhà trọ học ở thành phố, mỗi lần bị ốm cứ ước gì có nồi xông của mẹ, ước rồi ngủ quên khi nào không biết, thức giấc thấy nước mắt ướt mi.
Đó là mùi của cánh đồng lúa chín, tôi đi học về trong nắng ban trưa. Mùi bùn bám vào gót giày, mùi cỏ non còn ướt đầm sương sớm. Nếu là ở quê thì chắc là ai cũng có những mùi hương ấy đọng trong ký ức. Còn nhiều nữa những thứ mùi làm nên hạnh phúc, đối với tôi đó là mùi của quê hương, của gia đình, của mẹ và của tuổi thơ.