Những con mắt cao nguyên, những con mắt Hà Giang, những con mắt của đất trời rạo rực tam giác mạch, con mắt của em khi nhìn về phía anh khiến cho cao nguyên đá thêm một lần buông xuống chiếc áo trầm tư mà say đắm khiêm nhường.
Mỗi năm, khi những lạnh lùng bắt đầu từ xứ Bắc manh nha quay quắt vùng cao, những ngọn nắng như những đốm lửa cuối mùa nhảy nhót trên khung dệt người Pà Thẻn, những ưu tư từ đâu vòm sâu tắt bóng tối đèn rục rịch quay về, thì cũng là lúc loài hoa mang tên tam giác mạch lại đồng loạt bật những yêu thương, bừng sáng trên các thửa ruộng bậc thang, các sườn núi cheo leo nơi cao nguyên đá.
Trở lại Hà Giang, trở lại Hoàng Su Phì, Xín Mần, Phó Bảng, Phố Cáo, Sủng Là, Đồng Văn, Lũng Cú, Ma Lé, những địa danh khiến cho lòng tôi bậm bọe, lảnh lót đàn môi, những yêu thương vươn vai ngời ngợi, bập bùng nhớ ai đợi ai chờ ai ngập ngừng bếp lửa. Tôi lại có dịp hỏi trái tim mình: này mày thương ai, này mày nhớ ai, mà mỏi đường dài, mà quên đường dài, mà sớm mai tình, mà chiều nay tình, mà sương khuya lặng thinh, những cánh hoa trĩu nặng hồn đất, ẩn dật hồn rừng, nghiêng nghiêng cuối thu ngả ngả chạm đông những cánh đồng tam giác mạch hoa về lách tách Hà Giang.
Tam giác mạch như một cô gái, nó tự đặt chiếc đồng hồ báo thức của mình, cuối tháng 10, đầu tháng 11 loài hoa có vòng đời ngắn ngủi này bất chợt reo vui hồn nhiên, ngỡ ngàng loang loáng sắc trắng nét hồng, rồi âm thầm chuyển nhựa mà tím mê tím mải. Hà Giang thêm một lần con đường xa ngái trở nên gần gụi, gió đông về cũng chẳng làm buồn phiền những đọt đá cao, chẳng làm ưu tư những bờ tường rào, chỉ thấy tình đất, tình quê, tình người cứ âm thầm bung những dải màu trắng hồng cho đến tím tím ngan ngát đến tận chân đèo đến tận những thửa ruộng bậc thang nhà ai sớm nay chiều mai.
Không biết tôi có phải là người ẵm cái duyên tiền kiếp với Sủng Là mà cứ mỗi lần vòi vọi vùng cao thì tôi lại mải mê thương nhớ bóng người Sủng Là, âm thanh điệu khèn Sủng Là, ngóng người phía núi mà rạo rực mùa tam giác mạch đang ấp ủ rọc rạch bao nguồn nhựa sống từ Sủng Là này, từ nơi đá nở hoa này.
Cao nguyên đá thêm một lần trầm ngâm, vài điệu khèn mê tơi buông xuống ấp ủ những thung sâu còn lâu mới tối. Cô gái Mông ngẩng mặt bẽn lẽn thắp những ánh đèn vào buổi chiều diệu vợi. Chàng trai Lô Lô ngồ ngộ nâng bước chân cao đuổi ánh mặt trời mỗi sớm Mèo Vạc, Đồng Văn.
Và hoa tam giác mạch lại thêm một lần bước ra từ cổ tích, mỗi đốm hoa bé xíu bé xinh như con mắt Hà Giang, như con mắt cô gái Mông, như những con mắt tình tứ của thảo mộc chăm bẵm những buổi chiều yêu thương ngủ bên bờ nương rẫy. Con mắt ấy nhìn tôi, con mắt ấy nhìn bạn, những con mắt ấy bảo nhau say đắm ngẩng đầu. Trời xa còn sâu. Màu hoa tình thâu, những đêm dài mê mải. Hà Giang…
Thức dậy một ban sớm ở giữa Sủng Là, tôi đã quên mình đến từ đâu, tôi đã quên mình thương từ đâu, tôi đã quên mình yêu từ đâu, tôi đã ngỡ mình vừa bung ra từ cánh hoa này, từ vạt hoa này, từ khắp đồi khắp núi khắp thung màu hồng loang tím này. Ấy là đôi mắt của tình tôi, ấy là đôi mắt của hồn tôi, ấy là nụ cười cô gái vụng dại ngỡ là chiêm bao tình lắm vùng cao. Hoa tam giác mạch đấy, nhẹ thôi nhé, khẽ thôi nhé, những hơi thở của đại ngàn, những mỏng manh của tơ đàn. Chúm chím nhìn nhau. Như em nhìn về phía anh. Như anh nhìn về phía em. Ngọt lừ trong veo réo rắt, những cung bậc Hà Giang, những con mắt Hà Giang. Những con mắt chỉ thấy niềm hân hoan, những con mắt choàng lên mùa đông ấm áp. Chứa chan…
Khi ánh mặt trời đẩy tôi lên đỉnh cao Lũng Cũ, tôi nhìn mảnh đất ngờm ngợp dưới kia, tôi nhìn những phập phồng đất đai ban sơ dưới kia, những vạt áo tam giác mạch như trăm ngàn con mắt phản chiếu thứ hồng quang cờ đỏ sao vàng. Tổ quốc thêm một lần tái hiện bằng những con mắt của hoa, của núi, của rừng và hơn tất thảy là những con người thấm đẫm ngọt bùi Hà Giang.
Chiều hôm ấy, như những buổi chiều loài họa mi Hoàng Su Phì lượn mình xuống thung sâu, thả những giọt âm thanh cất cao từ đâu, tôi lặng ngắm những con mắt đang nhảy nhót ngày đông Hà Giang. Ngập ngừng Phó Bảng, cũng là một nơi tưởng chừng cô đơn nhất thế gian, người đời từng gọi là thị trấn bị quên lãng. Tôi lại thấy nơi đây thật tuyệt vời để những con mắt nhìn chan chứa mắt. Ngày đông úp mặt, tháng đông ngoảnh mặt, mà yêu thương vẫn chẳng ngừng tuôn ra từ trăm ngàn con mắt. Những con mắt còn đang thắp mày ủ mạch. Những con mắt Hà Giang cứ làm mỗi bước chân người đến vùng cao thêm rộn ràng và quyến luyến.
Này là đôi mắt em. Này là đôi mắt anh. Này là đôi mắt của bao người. Những con mắt Hà Giang… Như khi em nhìn về phía anh…
