Tôi đã khóc một loài sâu. Vâng, chuyện ấy đã lâu lắm rồi. Loài sâu đã thắp lên trong tôi bao chuyện cổ tích của tuổi ấu thơ thanh vắng.
Khi những cơn mưa đầu mùa lẳng lơ buông thõng trước mái hiên nhà, mùa hè trở dạ trên những vạt cỏ xanh non, ấy là khi từng đêm từng đêm tôi thao thức những ánh đèn đom đóm. Đom đóm, loài bọ cánh cứng thân mềm có vòng đời một loài sâu như bao loài sâu khác nhưng chúng đã để lại dấu ấn trong cuộc đời tôi bằng những vệt ánh sáng xanh miên man chớp, miên man hoài niệm.
Mưa rào đầu mùa quá khích. Bầy trẻ cởi truồng tắm mưa. Mùa hè thảng thốt những đốm sáng lập lòe thiên sứ. Thời ấy đèn điện thắp sáng đêm đêm ở quê tôi là một điều xa xỉ, chúng chỉ kịp lóe lên vào ba ngày tết vỏn vẹn. Quanh năm chúng tôi sống, học tập và lớn lên bằng ánh đèn dầu leo lét khét lẹt của mẹ, bằng bóng đèn 6v hàng ngày của cha mà ông phải đi nạp bình ắc quy cách nhà 3-4 km.
Giữa một buổi tối khí mát tràn vào căn phòng, tôi mừng quýnh như con chó trung thành mừng người chủ biệt biệt xó bếp mà trở về. Còn gì hơn là sự trở lại của mùa hè. Những đốm lửa lập lòe trên dậu, ngoài ngõ và bay đi với cơ man vệt sáng xanh thiên thần. Ngày ấy tôi đã gọi chúng là điện của trời. Đom đóm cứ rướn mãi lên trời đêm nhưng chẳng khi nào trở thành những vì sao trên cao. Tôi ước ao những làn gió như những kẻ nô bộc thân tín nhất sẽ đưa chúng chạm đến thứ ánh sáng vĩnh hằng…
Tôi là một đứa trẻ hiếu động. Mẹ bảo tôi nghịch ngầm từ trong trứng nghịch ra. Tôi từng nuôi cả đàn kiến trong một hộp diêm… Nhà tôi ngày đó bán thuốc tây nên sẵn lọ thủy tinh để tôi nuôi nhốt của mình. Mẹ đã hốt hoảng khi thấy bên gối của tôi một hộp diêm đầy kiến chúa và một lọ thủy tinh chen chúc đom đóm: Huy ơi những thứ gì thế này?
Tất cả đom đóm trong chiếc lọ thủy tinh của mẹ như sáng ngời lên ngay lập tức. Dòng sáng đỏ mê man thêm thứ màu xanh kỳ lạ chảy ra rồi đáp hờ lên tay tôi. Hôm sau đi học về tôi tìm ngay lọ thủy tinh chứa đom đóm được vùi dưới gối tôi nằm.
Chừng như đàn đom đóm không thể nào chiếu sáng rực rỡ như thế, hay có lẽ, dòng ánh sáng chảy ra khỏi lọ thủy tinh kia chỉ là sự tưởng tượng của một đứa trẻ. Hoặc dòng ánh sáng ấy chính là tình cảm mà tôi dành cho mùa hè bất tận. Lũ đom đóm, những thiên thần kỳ ảo của tôi đã chết. Tôi ngồi nép vào xó nhà, cứ thế khóc, khóc và… khóc…
Sau này tôi biết Enzym Luciferase của đom đóm được dùng trong nhiều thí nghiệm y khoa. Với nhiều thí nghiệm về Luciferase trong phòng nghiên cứu, các nhà khoa học đã phát triển nhiều ứng dụng vào việc sử dụng enzym này.
Nhưng có lẽ những thiên thần bé nhỏ của tôi đang trên đường tuyệt diệt. Năm ngoái một người bạn rủ tôi về miền Tây hay lên Đà Lạt để ngắm nhìn đom đóm, còn dặn với tôi: mau mau đi, đom đóm sắp tuyệt chủng rồi…
Quê hương chua chát, mùa hè thoi thóp đổ lửa khiến tôi lại nhớ đến những ánh sáng xanh xanh kỳ ảo mát lạnh đêm hè. Tôi lại chắp vá hình dung câu chuyện về một người học trò nghèo đã gom đom đóm để lấy ánh sáng học bài. Mãi đến sau này tôi mới biết cậu học trò nghèo, người đã mang đom đóm bỏ vào vỏ trứng để lấy nguồn sáng ít ỏi đó không ai xa lạ, chính là chủ tịch nước Trần Đại Quang, người có tuổi thơ đầy cơ cực. Đôi khi chỉ có một mình nghĩ lại câu chuyện của riêng tôi, tôi mỉm cười thấy nguồn yêu thương chảy ra từ khóe mắt.
Mùa hè bây giờ khác rồi, đèn điện chiếu sáng nơi nơi, ruộng đồng thu hẹp, bờ bụi phát quang, loài đom đóm của tôi thành ẩn ức. Nhiều đêm giấc lạ, kỳ thay tôi thấy bên gối tôi nằm chiếc lọ thủy tinh của mẹ bừng sáng, lẫn trong ánh đỏ rực là dòng sáng xanh chảy ra bò lên tay tôi rồi thoan thỏa bộn bề vùng đêm. Gió là kẻ nô bộc thân tín nhất sẽ đưa chúng chạm đến thứ ánh sáng vĩnh hằng. Yêu thương. Khóc một loài sâu…
