Sớm mùa xuân, tiết trời thanh trong, dịu nhẹ. Gió man mác, mây mỏng manh. Giữa bao la rộng lớn của cánh đồng làng thấy mùi đất, mùi cỏ ngai ngái, không gian lắng sâu, yên ả, thanh bình. Cửa thiền…
Đâu đây khẽ khàng những chồi non lộc biếc mới nhú. Lòng chậm lại, người chậm lại, bước chận chậm lại. Thủng thẳng tản bộ trên con đường làng ngày nào còn đá sỏi, dính màu đất đỏ phù sa. Kia rồi, ngôi chùa ngày bé vẫn chăn trâu, cắt cỏ, thả diều mà tuổi thơ thường ghé qua mỗi buổi trưa nằm dưới gốc đa tránh nắng, mỗi buổi chiều chầm chậm nghe tiếng chuông, tiếng mõ, tiếng xào xạc lá rơi.
Thấy nhớ mái trường cấp 2 ngày ấy nằm trên đất nhà chùa. Thấy nhớ chúng bạn cắp sách tới trường với muôn vàn tiếng chim hót, với muôn vàn cỏ cây hoa lá xanh tươi. Giờ ra chơi cả bọn kéo nhau vào chùa ngồi nghe tụng kinh, gõ mõ.
Mấy đứa con gái khẽ ngắt mấy bông hoa đại ngắm nghía, nâng niu. Bước chân đứa nào cũng níu lại hiền hòa, như hiểu rõ sự im lặng, uy nghiêm vốn có của chùa. Mùi hương trầm thoang thoảng góc sân. Mùi rêu ngái nhẹ nhàng bám vôi ve tróc vỡ. Mùi oản thơm hương nếp mới mùa qua. Mùi áo nâu sòng thấp thoáng gió quyện nắng, nắng quyện chân hương, chân hương quyện hơi ấm con người. Cái gì cũng nhẹ nhàng, cái gì cũng lắng sâu tha thiết.
Sân trường ngày đó với những gốc đa, gốc đề lớn mùa hè đến ăm ắp tiếng ve. Lũ con trai nghịch ngợm trèo lên ngọn hái từng búp đa, quả đề, ngồi mãi trên cành chơi vui bên đàn chim dạn dày tiếng hót. Từng gốc cây cổ thụ như dấu tích lịch sử, như bám mốc thời gian. Trầm mặc lắm, hào hùng lắm. Mãi còn đến sau này đậm sâu hình ảnh đó. Hình ảnh đi vào thơ phú, văn chương.
Ngôi chùa bây giờ không còn nữa. Những trầm mặc, lắng sâu không còn nữa. Bé nhỏ, hiền hòa đi đâu bỏ lại một gốc cổ thụ nằm sát vệ đường cúi đầu, rủ xuống chờ ai, ngóng ai. Những bề thế, khung cột chắc nịch được thay thế. Tiếng trẻ xưa nín thinh, tiếng người lớn nay ồn ào, náo nhiệt. Tiếng du xuân chân bước nặng trịch những bụi trần. Người chắp tay khấn vái âm thanh thật to mà tiếng được, tiếng mất. Người ánh mắt loang loáng liếc dọc, liếc ngang. Dường như chẳng đủ để cảm nhận đất trời mênh mang, tạo vật mênh mang.
Cửa thiền ru những giấc mơ đã cũ bằng bài hát mới. Bao hỉ, nộ, ái, ố ở đời vẫn nán lại đâu đây mà sao nghe xa ngái, mông lung, bồn chồn. Đôi mắt muốn dừng lại, bàn chân muốn nghỉ ngơi, mái tóc muốn đen những nhánh sông hiền hòa như dòng sữa mẹ. Tâm muốn bình lặng mà gió vẫn lồng lộng thổi, dòng người vẫn đổ về đông hơn, ồn ã hơn. Chùa làng ơi, tìm đâu đó vẹn nguyên thật khó. Nghe trong mơ hồ ta đã lỡ mất những nốt nhạc trầm, đã lỡ mất một thuở thanh xuân.
