Xin cho em như cơn mưa Chư Sê, xin cho mưa dang tay như cơn mưa hồ Lắk, xin cho mưa lang thang như Langbiang cao nguyên muôn trùng màu mắt. Xin cho buôn làng, xin cho mơ màng như dáng ai kia Thác Đray Nur. Và còn ai, xin cho em như cơn mưa Tây Nguyên!
Ừ thì em như cơn mưa Tây Nguyên nước về vạm vỡ, tin như tim người Jrai yêu thương nguyện cầu: Ơi Adai Yă Pôm(1) trên đầu là trời dưới chân là đất. Rừng linh thiêng, núi linh thiêng, con sông hì hục cuộn mình linh thiêng, con thác ngơ ngác nước tràn linh thiêng. Con đường vặn mình đỏ đất linh thiêng.
Em nhìn tôi một chiều Tây Nguyên xanh non như chim kơ tia tha mây tha giông quắp theo tiếng cồng đoạn chiêng chao nghiêng linh thiêng. Này chiều Tây Nguyên, này đêm Tây Nguyên, này những bình minh Tây Nguyên, cơn mưa như đưa ta về phồn thực, cây xòa bóng ngực, đậu, bắp cởi chồi, nhà mồ tắm tượng, nhà ai thổi tai(2), nhà ai ghè rượu? Bơyan hơlim(3)…
Vậy là mùa mưa ở Tây Nguyên bắt đầu. Những nguồn nước thăm thắp trôi, xăm xắp tràn, nước về, mưa về như một người đàn bà M’nông quen mùa trỉa lúa trỉa bắp cánh tay đầy ắp mà vẫn mềm mại như cây lồ ô đêm rừng lập lồ uốn gió.
Mùa mưa ở Tây Nguyên thường kéo dài từ tháng 5 cho tới tháng 11. Nước no tròn nước, mưa vo tròn mưa, rừng cười ào bí hiểm.
Khi tôi Tây Nguyên bơyan phang(4) dấp díu chân mình, cuống quýt tay mình, xúi giục tai mình tiếng trống thập thình, tiếng cồng hỏi tình, tiếng đàn đá giật mình, ngã vào lễ hội. Những lễ hội làm người ta muốn nhảy múa từ ngày này sang ngày kia, từ ban mai đến Ban Mê thì bơyan hơlim lại là một chuỗi ngày dài khiến đôi tay bận rộn, con mắt bận rộn, đôi chân bận rộn, nụ cười những cô gái bận rộn dọn rẫy, phát nương, gieo tỉa lúa, làm cỏ lúa, bắt cá, cắt măng, săn thú, đan lát thêu dệt, hái bắp, thu lúa…
Vậy nên tôi vẫn luôn ngầm hiểu rằng mùa mưa ở Tây Nguyên là mùa sinh sôi, mùa hàm răng đẻ ra nụ cười, hạt mưa đẻ ra dòng thác, nương rẫy đẻ ra ngô ra lúa và mây trời đẻ ra những cánh chim kơ tia sắc màu Yàng ạ! Xin cho em như cơn mưa Tây Nguyên!
Cũng bởi vậy mà tôi thường chọn mùa mưa để đến nơi này. Tây Nguyên không phải là quê hương nhưng với tôi Tây Nguyên là tiếng gọi, là những nụ cười, là cánh tay chàng trai khua chiêng, là bắp chân đàn ông nhún cồng, là đôi mắt to đen nâu người con gái thương ai nhớ ai đợi những ngôi nhà dài, là dòng tóc của những nàng H’bia chảy vào huyền thoại.
Không hiểu sao tôi luôn liên tưởng hình ảnh những cơn mưa Tây Nguyên với những cô gái Ê Đê, M’nong, cùng vẻ đẹp Đray Nur hùng vỹ với chiều dài 250m, với độ cao 30m, như cánh tay của vị thần nối hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông.
Những cô gái Ê Đê, M’nong đẹp như cơn mưa ban trưa ngang rừng và cần mẫn như Đray Nur buông chiếc khăn choàng mới dệt bên dòng Serepôk. Mỗi khi mưa, mỗi khi Tây Nguyên, mỗi khi đàn T’Rưng, đàn Goong, đàn Krông But làm màu mắt các cô gái ánh lên hồn vía của đất, của nước, của thác cũng là lúc tôi nhớ về một cô gái từ buổi thiếu thời.
Năm ấy tôi tham dự tổng kết cuộc thi viết cho thiếu nhi tại Hà Nội do báo Nhi Đồng tổ chức, tôi có quen một cô bé dân tộc Ê đê tên Quyên. Ấn tượng của tôi buổi ấy là một cô gái nhỏ thó nhưng đôi mắt luôn rực sáng, mái tóc luôn bung ra loe hoe vàng vì cháy nắng. Quyên luôn chọc ghẹo tôi vì hầu như tôi không nghe được tiếng cô nói.
Sau ngày ấy, chúng tôi có một vài lần gửi thư cho nhau, nhưng những mải mê của tuổi trẻ rồi cũng làm tôi quên bẵng. Tôi chỉ nhớ một vài lần ghé về thăm nhà mẹ tôi bảo: có con bé Quyên nó gửi thư cho con đấy! Quyên viết những gì tôi không còn nhớ nữa, nhưng có một câu thì tôi nhớ mãi: Nếu Huy đến Tây Nguyên, Huy hãy đến vào mùa mưa, Huy sẽ gặp Quyên đứng bên dòng thác, bên dòng Serepôk muôn đời.
Sau này khi có thể tự định đoạn cho đôi chân của mình, tôi đã đến Tây Nguyên, đã mưa Tây Nguyên, đã cồng chiêng Tây Nguyên, đã thác Đray Nur hùng vỹ, đã trôi lòng trôi dạ trên dòng Serepôk. Tôi không biết tìm Quyên ở đâu, nhưng tôi như luôn thấy cô gái đang ở đâu đó quanh đây. Những nụ cười Tây Nguyên tỏa nắng trong mưa, những nụ cười sinh sôi trong dòng thác bạc trong màu mưa nhạt trong những hối hả gọi bầy kơ tia và lại nhớ:
Một ngày mưa Đắk Nông tiếng đàn Goong hỏi đất, tiếng đàn Krông But hỏi trời, tiếng đàn T’rưng hỏi những cơn mưa, những cơn mưa rừng, những cơn mưa thác, những cơn mưa rạo rực cơn khát, ầm ào dưới dòng Sêrêpôk tìm nhau. Tôi như tan chảy vào thứ sinh khí diệu kỳ Tây Nguyên, ở bên dòng thác như cánh tay một vị thần xứ sở, cầu vồng cũng nở những nụ cười.
Mưa về mưa hát, mưa ngồi tái sinh, mưa căng lồng ngực, mưa thở bình minh. Tôi thấm hơi rừng, tôi xanh hơi đất, lòng tôi tất bật, Tây Nguyên em mưa, cơn mưa giấu mật, em như ban trưa…
Hình ảnh: Đinh Ngọc Hải
(1) Là vòm trời trên cao, là hình ảnh của một sức mạnh nam giới, của tính (nam)
(2) Nghi thức thổi tai (hluh tơngia) được tổ chức vài ngày sau khi một đứa trẻ ra đời
(3) Mùa mưa
(4) Mùa khô