K hi những cánh đào phai bung nở gọi đàn bướm vàng phương xa trở về đùa vui cùng những tiếng chim chào mào lảnh lót trên những cành bưởi trắng ngát hương đầu ngõ, ấy là khi nội bảo trời đã sang Giêng. Tháng Giêng, tháng đầu năm mới, thời gian ấy có những ngày Tết rộn ràng, có mùa vui sum họp, có nắng vàng trải khắp nhân gian, có những lời chúc an lành, khang thái và có không khí lễ hội tưng bừng náo nhiệt khắp muôn nơi.

Sau ngày cất mâm, hóa vàng đưa Tết vào kỷ niệm, hình như không khí lâng lâng vẫn còn vương đọng trong lòng mỗi người. Nội bảo còn “mùng” là còn Tết thế nên nội lại chuẩn bị những thứ cho ngày lễ Nguyên Tiêu (Rằm tháng Giêng). Nội chuẩn bị làm bánh chè lam, làm đồ cúng tế ngày rằm. Nội bảo “Cúng tế cả năm không bằng Rằm tháng Giêng” ấy là dịp để nội tiếp tục những bài khấn cầu xin thánh thần, tổ tiên phù độ cho cả gia đình thêm phần may mắn đầu năm.

Tháng Giêng, vườn nội ở quê lại đầy những tiếng chim, tiếng sáo, đua nhau về đây ca hót, đùa vui, làm tổ và sinh nở. Tiếng chim hót gọi bạn đầu Xuân như thôi thúc lòng người hướng đến những điều tốt đẹp đang chờ ở phía trước.

Những con chim hiền lành, những bầy chim thơ ngây đang ríu ran gửi tặng con người vẻ đẹp của mùa Xuân đã làm thằng em tôi dấy lên ước mơ được làm thợ săn. Nội chiều nó và đã làm cho nó một cái súng cao su để săn chim. Chẳng biết năng khiếu săn bắn của nó giỏi đến đâu mà nó đi săn suốt nhiều ngày vẫn chẳng mang về được chiến lợi phẩm nào. Một hôm nó hớn hở, mừng vui chạy về nhà khoe với nội: “Cháu bắn được rồi, có tuyệt không nội”. Nhìn nó mang cái lông chim chào mào ra khoe với khắp mọi người làm tôi không thể nhịn được tiếng cười mà nói với nội rằng: “Vườn của nội chỉ thêm chứ chẳng bớt đi con nào đâu”. Thấy nội động viên: “Cứ cố gắng rồi sẽ có ngày săn được”. Trong lòng nó lại căng tràn hy vọng năm sau tài thiện sạ của nó sẽ được phát huy. Năm sau rồi năm sau nữa nó vẫn được nội làm mới cho cái súng cao su nhưng chưa bao giờ nó hạ thủ được con chim nào. Có lẽ cái lông chim chào mào năm ấy là chiến lợi phẩm cao nhất mà nó có được trong các cuộc đi săn đầy kiêu hãnh của mình.

Tháng Giêng vào mùa lễ hội, là dịp để chị tôi sắm sửa váy áo du xuân cùng bạn bè. Làng tôi có đủ bộ ba địa điểm thờ cúng: Đình An Khách có ngói âm, mái cong, đại bái, với vẻ uy nghiêm trầm mặc là nơi thờ cúng Cao Sơn Đại Vương vô cùng linh thiêng; Chùa Hưng Long có cột lim, gạch triện, hậu cung, tọa lạc sau hai cây bồ đề cổ thụ trông rất yên bình, thanh tịnh. Miếu Nhi Hạ nhỏ, gọn, xinh xắn, nằm ở giữa làng, ngày đêm không ngớt khói hương. Ba nơi thờ cúng linh thiêng này vào dịp Xuân mới được Nhân dân trang hoàng bằng hoa thơm quả ngọt, bằng tấm lòng thành kính để mỗi người con xa xứ trở về làng như được che chở, phù hộ và ban phước lành từ những đấng, bậc tối cao trên thiên đàng. Chưa đến ngày lễ trọng nhưng tôi thấy chị rất vui, rất phấn trấn khi được chọn là một trong 50 thiếu nữ vào đội khiêng kiệu, rước nước của làng. Rằm xuân đã đến, ngày hội bắt đầu, chị tô son điểm phấn, diện áo tứ thân, diện quần lĩnh tía cùng 99 nam thanh nữ tú khác rước kiệu quanh làng. Nhìn chị vui, chị tươi cười hớn hở mà lòng ai cũng nở những mầm Xuân tươi trong lòng. Biết đâu trong đám khiêng kiệu ấy đến mùa cưới năm nay sẽ có những cặp đôi nên duyên cau trầu.

Tháng Giêng năm nay rét cắt da, cắt thịt, ngoài trời chỉ khoảng 10 độ ấy vậy mà mẹ vẫn ra đồng, vẫn ươm những ước mơ xanh tốt lên thảm mạ non đang phơi phới sức Xuân bên dòng nước nguồn trong mát. Mẹ tận tụy, cần mẫn dùng đôi bàn tay yêu thương làm lều che sương giá cho các luống mạ để mạ non không bị chết rét những ngày nhiệt độ quá thấp. Những luống mạ non sống trong các căn lều của mẹ, tình yêu, hơi ấm của mẹ đã làm chúng lớn nhanh, chắc cây, khỏe lá và đợi khi nắng tỏa chúng sẽ vươn lên thành những cây lúa xanh tốt. Lúc ấy cánh đồng mùa Xuân sẽ là những cánh đồng hi vọng tràn đầy sức sống, tràn đầy niềm tin. Nhớ thuở ấu thơ được cùng mẹ ra đồng vào dịp đầu Giêng, tôi vẫn thường được mẹ cho đi bắt châu chấu, cào cào và muồm muỗm. Vào mùa Xuân giống côn trùng ấy nhanh và khỏa lắm, chúng tôi phải đuổi theo rất vất mới bắt được chúng. Chạy đuổi theo chúng rất mệt nhưng lại có cái thú của kẻ đi săn. Khi bắt được chúng lòng thấy vui vui, lâng lâng bởi có được chiến lợi phẩm mang về. Những con muỗn béo ngày ấy vẫn là nguồn thức ăn bổ dưỡng cho cả gia đình. Muỗm giang tương kết hợp với lá chanh, lá sả ăn với cơm nóng thì thực chẳng có cái thú nào bằng. Bây giờ món châu chấu được dân nhậu gọi là “tôm bay” vẫn rất đắt hàng bên các quán bia, quán nhậu lai dai.
Cứ mỗi tháng Giêng trở về trong tôi lại dấy lên những nỗi niềm xưa cũ, những nỗi niềm đã ẩn tàng trong lòng tôi từ bao năm tuổi thơ gian khó. Nội giờ đã là người thiên cổ, cha mẹ tôi đã già theo theo năm tháng. Chị tôi cũng đã lên bà nhưng mỗi tháng giêng về lại là dịp để cả gia đình tôi sum vầy hạnh phúc, để cha mẹ tôi lại kể cho con cháu nghe những điều xưa cũ, những kỷ niệm êm đềm một thời quá vãng.