T rong nắng đầu đông, màu của cánh đồng trước mặt đã không còn dấu vết nào của tấm thảm lúa vàng óng ả quãng đôi tuần về trước. Lúa thóc đã nằm yên trong cót, trong bung sau những ngày tãi ra dưới nắng và gió thu dìu dịu. Những sóng lúa bông rập rờn trên đồng hay sóng thóc phơi uốn lượn dọc sân đã thôi xao động. Nồi cơm gạo mới làm thơm lừng khói bếp hay hương của gói cốm thu xanh cũng phảng phất nhạt mùi.
Mùa đông đang dần tới. Sáng ngày ra hình như sương đã trắng hơn, hạt sương trong veo, bám dày đặc trên mành tơ nhện, sương lững thững giăng trên những mái nhà sàn, sương đậu trên cỏ may rồi nghịch ngợm vỡ vào gấu quần làm ướt bước chân của bé con đến lớp, sương đọng làm mờ kính của chiếc mũ bảo hiểm làm cho người đi xe máy ngang đồng phải dừng lại mà lau. Cái lạnh như sâu hơn và bàn tay hình như thoáng buốt, sương giá đầu mùa có vị ngọt thanh thanh.
Latest Articles
Sương càng trắng thì nắng trưa càng mạnh. Không chói chang được như nắng muà hè và kéo dài cũng chẳng dài bằng những vạt nắng của mùa thu. Mặt trời của những ngày đầu đông dậy muộn mà lại thường ngủ sớm. Có khi đến tám chín giờ sáng thì những quầng sáng đỏ ửng mới lừng chừng ló ra tí chút ở phía đằng đông, để rồi mới bốn năm giờ chiều đã vội vàng lặn mất phía sau bóng núi. Nắng lúc đổi mùa cứ chập chờn như trêu như ghẹo thế mà chẳng ai nỡ giận hờn. Mẹ già dụi bếp, gọi con dâu mang đệm chăn trải rộng ra sàn hứng nắng, rồi lại quay vào lục quần áo rét từ góc hòm, góc bem ra khâu sửa, giặt phơi. Nắng đầu đông bắt đầu ướp hương thơm nồng lên những vệt màu hoa văn thổ cẩm. Nắng chầm chậm thấm đều làm những hoa lau, hoa gianh đang nằm bẹp trong ruột đệm cũng cong uốn, đẩy mặt đệm phồng lên êm ả. Nắng chui sâu vào giữa đám bông chăn trắng xốp rồi nằm đợi chờ đến lúc vào đông rét buốt sẽ bò ra mà sưởi ấm lưng người. Nắng thoa son hồng lên đôi má của em bé đang nằm trong địu thiu thiu. Nắng hắt ánh bạc lên mái tóc của những người già đang ngồi sưởi nắng trước sàn. Nắng chạy qua vườn cải mới lốm đốm nở hoa vàng ngọt bên dưới cái rào tre có cánh chuồn kim đang đậu mỏng manh. Nắng tràn ra tận cánh đồng.
Đầu đông, cánh đồng đang có màu nâu bạc. Đất đồng sau một mùa vắt sức nuôi cây giờ đây đang gối vào nhau nằm nghỉ. Đất lật mình phơi ải mấy tuần liền trong rộng rãi nắng non. Đất càng hút được nhiều nắng thì càng sạch hết mầm bệnh, mầm sâu. Đất phơi nắng được lâu thì mùa sau cây trồng mau lớn. Thửa ruộng bên này mấy hôm trước được cày sớm bằng trâu nên đất lật rạch sâu đã trắng bạc kéo dài; mảnh ruộng này nho nhỏ phải cuốc bằng tay nên màu đất còn đậm nâu, hòn đất nhỏ to lổn nhổn. Có những mảnh ruộng đơn côi của những gia đình neo người trong bản, đọt lúa non đã nhú dài trên chân rạ cũ mà vẫn chưa nhờ được người cày. Nhìn ngày nắng nhạt dần trên ruộng mà ruột gan lại xa xót không thôi.
Lúa đã gặt hết lâu rồi nên trâu đàn trong bản được thả lỏng kiếm ăn trên thênh thang đồng rộng. Con trâu đầu đàn đen bóng, chậm rãi nhấn những vết chân xuống đất mềm dọc theo đường nó đi kiếm cỏ. Áo trắng của đàn cò đậu trên bờ ruộng cũng như nổi rõ hơn giữa bàng bạc đất đồng trong lấp lóa nắng trưa. Có chú cò con đậu nhầm xuống tấm phản lưng trâu bằng phẳng rồi giật mình bay lên khi tảng đá đen tròn bỗng nhiên nhúc nhích. Cánh cò chờn vờn bay lên trắng muốt, vẽ thêm một nốt lặng tròn trên khuông nhạc trời bình yên, thinh lặng.
Đàn cò cũng chỉ mới về lại đồng này theo cái nắng đầu đông sau khi gặt vụ mùa của mấy năm về trước. Cò về xây tổ trong rừng tre giờ có màu tím nhạt ở chân núi phía xa kia. Không có cậu bé con nào nghịch ngợm mà phá tổ, không còn người đàn ông nào nhăm nhe bắt cò cho một bữa rượu có măng chua. Sau những cư xử sai lầm của một thời đói bụng, người trong bản trong mường giờ bảo nhau phải biết giữ lại đàn cò, giữ lại chim muông và giữ lấy sức sống tự nhiên của những cánh đồng. Con mắt cũng phải được no vì được nhìn cảnh đẹp, trong lòng cũng phải được no vì được sống thuận hòa. Bởi thế cho nên, giờ cò có thể lò dò mà săn đàn cá mắt kim nổi lên gần đám cỏ bợ sát bờ, cò có thể thản nhiên đứng mà chải chuốt bộ lông đến lúc trắng phau ngay cạnh một người nông dân mặc áo xanh đen lưng đẫm mồ hôi đang chêm chèn bờ ruộng. Cò muôn đời gầy mà người bản cũng thường có dáng vóc hanh hao. Người và cò đều ngẩng đầu theo ánh nắng ở trên cao, chuẩn bị nốt cho mùa đông đang tới.
Có tiếng nước tràn vào thửa ruộng nhà ai róc rách. Mực nước đầu đông chỉ còn lưng lửng lòng suối mà văn vắt chảy trôi. Nước sẽ càng ít đi khi mùa đông tới. Vòng quay của cái cọn nước dường như đang chậm lại. Nắng chiếu xiên làm đám bụi nước ở trên cao bung ra bảy sắc ánh cầu vồng. Nắng đuổi vội theo dòng nước trên bương đổ xuống lòng mương rồi chảy tràn trên ruộng. Đám đất khô lổn nhổn ngấm nước vào dần mềm ra và vỡ vụn bở tơi. Chỉ thêm ít ngày ngâm ngấm nữa thôi. Hạt thóc vàng ươm sẽ lại quay về đất, nẩy những mầm mạ xanh non cho mùa vụ mới gieo trồng.
Mặt nước ruộng xăm xắp lặng im, soi bóng trời chiều đầu đông bàng bạc. Mặt trời đầu đông cất cái nắng đi rồi. Nghỉ chút thôi, chờ ngày mai nắng tới.