Điều duy nhất, với mình, khiến tết hàn thực còn có ý nghĩa là để…nhớ bà ngoại. Sáng mồng ba tháng ba của những năm xưa xa ấy, bà trở dậy cùng mùi trầu nồng ấm, và tiếng nói khẽ như nhung trong không gian tịch mịch ban mai vừa hé ngoài ô cửa: Tết hàn thực bánh trôi bánh chay rồi đây.
Mình lơ mơ trong chăn ấm, nghe thấy lời bà nói với một niềm vui len lỏi. Cái đứa vừa hảo ngọt, vừa hảo nếp như mình (thực ra cái gì mình chả hảo) nghĩ đến món bánh bà nấu, sau khi cúng dâng.
Đã có nhiều cái tết hàn thực xa quê, xa bà, mình thức dậy buổi sớm, cứ nhắm mắt như vậy, nằm im trên giường, và tưởng tượng ngoài kia, cái ánh nắng non còn vương cả bụi sương mai đang khẽ len vào ô cửa sổ màu xanh, con mọt cọt kẹt những tiếng cuối cùng ở chân giường trước khi ngoài kia, mọi âm thanh thức dậy. Đó là tiếng lá tre vươn xòa vào nhau, tiếng con chim chích chăm chỉ lích tích, tiếng bỏm bẻm nhai trầu và giọng nói chậm rãi êm mượt của bà vang lên…
Khi ấy, những đóa tóc tiên hồng rực ngoài hiên cũng thức dậy. Cả mảnh vườn nhỏ cũng xôn xao. Và bắt đầu có tiếng chân trâu, chân người lõm bõm trên con đường làng vẫn ướt sương. Bà mở rộng hơn đôi cánh cửa sổ màu xanh, đón vào chút nắng đầu tiên. Rồi bà khẽ khàng ra giếng, vào bếp, đỏ lửa… Mùi rơm cháy, mùi khói ấm… Con mèo lười cũng vươn vai theo bà vào bếp nằm gừ gừ bên đống tro cũ…
Có những sáng bình yên như thế, mình từng sở hữu, và thật nhanh, nó đã biến mất trong đời như một giấc mơ. Giấc mơ đến, giấc mơ đi, khi người ta chưa kịp tận hưởng hết vẻ đẹp diệu kỳ của nó…
Mình đã từng không dừng lại để tận hưởng cuộc sống, mà mê mải lao đi. Lao đi, mà chẳng biết để làm gì. Chỉ để thấy lòng mình trống rỗng, và mất mát. Có lẽ là lao đi theo cái quán tính, như trăm ngàn người xung quanh họ cũng vẫn lao đi như vậy. Cơm áo gạo tiền, mưu sinh, tất bật, đôi lúc giật mình ngẫm lại cũng vẫn thấy mình hèn hạ, mình bạc nhược… Và lại tự an ủi, không thế thì không sống được. Ôi, thật tệ, lấy cái hèn hạ, bạc nhược này để lấp liếm cho cái bạc nhược kia mà thôi…
Nhưng cuộc sống thì vẫn tiếp diễn và vẫn hết sức tươi đẹp. Như cánh đồng đom đóm mà bữa trước, bọn mình ngất ngây đứng nhìn nó trong đêm tối. Như rặng cây giáng hương mùa đầu tiên nở rực vàng và thơm nức trên phố (con phố có dòng kênh nặng mùi). Chỉ qua có 3 ngày, mà bạn thảng thốt nói: Hết sạch giáng hương rồi, mùa hoa đã qua…
Thế đấy, những đẹp đẽ lại thường rất mong manh. Nó như một thứ ảo ảnh, là những thoáng đến trong đời, mà người biết nắm bắt, biết tận hưởng thì sẽ có nó mãi, trong từng phút giây, trong từng giác quan…
Và tết hàn thực, tết bánh trôi bánh chay, bà ơi, cháu nhớ vùng ký ức đẹp đẽ, nhớ ban mai mà ánh nắng yếu mang cả bụi sương đậu trên ô cửa sổ màu xanh nhà ta, nhớ tiếng con mọt, tiếng con chim chích, tiếng con mèo lười, nhớ mùi khói, mùi bếp, mùi trầu. Bà ơi, cháu nhớ bà, khôn nguôi…