Khói bếp

Khói bếp chuẩn bị cho bữa cơm chiều, mẹ đi làm đồng về có nồi cơm ấm nóng. Khói tô điểm cho mái ngói thành màu đen đậm, chẳng có rêu phong nào bám vào được nữa. Mẹ gác rất nhiều rổ, rá… những đồ làm bằng tre trên nóc bếp, khói bếp làm bồ hóng phất phơ những sợi tơ màu đen mỏng. Chẳng biết bồ hóng có chất gì mà những dụng cụ làm bằng tre của bà, của mẹ thêm bền và chắc chắn hơn. Cả những chùm bồ kết gội đầu còn chưa kịp hong khô, trên gác bếp mẹ chất đầy những trái bồ kết. Mỗi khi lấy bồ kết đun nước gội đầu, bàn tay mình lại lấm lem màu đen vương ra từ bồ hóng.

Mình thấy khói bếp bảng lảng trên mái ngói mọi nhà, màu khói trắng xám bay bay uốn lượn, mùi khói ngai ngái như đánh dấu vào tiềm thức rằng nó rất đặc trưng, rất khó để quên mùi khói bếp. Có những buổi chiều mình ngồi rất lâu bên hiên nhà, ngồi đó đợi mẹ đi làm đồng về. Trẻ con ngày xưa, thời gian rảnh dường như mênh mang vô tận, thế nên mình ngồi ngắm làn khói bếp bà nhóm lên từ sợi rơm vàng óng. Màu khói uốn lượn như mây, có hình thù, màu sắc nhưng chẳng thế nào cầm nắm được. Nếu ai đó nhất định sở hữu làn khói vào lòng bàn tay, khói nhất định tìm mọi cách chui ra từ mọi phía. Khói có họ với mây nên cũng bay lên bầu trời rồi hòa vào mây biến mất.

Hồi chưa biết đến môn vật lý, mình mặc nhiên rằng mây được làm từ khói, khói bay lên để kết vầng khối lớn tạo thành mây. Sau này được học và biết rằng những đám mây đẹp đẽ trên bầu trời kia có được do sự ngưng tụ hơi nước mà tạo thành. Vòng tròn khép kín của hơi nước, gió, mưa nên mình có chút gì đó hẫng hụt vì thực tế nó không như mình tưởng tượng. Không hiểu khói bếp sẽ bay đi đâu?

Những ngày mưa phùn ẩm thấp, khói bếp mọi nhà vẫn bay bay. Mẹ rút bó rơm ẩm ướt vào bếp, vừa để cạnh đốm lửa đỏ sấy cho rơm khô, vừa thổi cho lửa cháy thêm rực. Khói đều đặn bay lên hằng ngày dường như xua tan đi cái lạnh lẽo lòng người, mang hơi ấm lan tỏa chen lấn vào cái lạnh giá. Có khói tức là có lửa nhà ai đang thắp, mỗi bếp lửa sẽ mang hơi ấm cho mọi người.

Mình thích ngồi bên bếp lửa ngắm từng cọng rơm cháy hết rồi hóa thành tro, muốn nồi cơm thật lâu sôi, cứ mãi ngưng đọng như thế cho nỗi nhớ thêm rông dài. Con mèo mướp khôn lanh biết rúc vào bếp tro tìm hơi ấm, thỉnh thoảng lại vẫy cái bộ lông dính đầy tro rồi đi ra khỏi căn bếp nhỏ. Ngồi bên bếp lửa, nghe nồi nước ùng ục sôi, nghe như hi vọng về sự đầm ấm đang trào dâng.

Chiếc que cời bếp như cây bút khổng lồ, mình viết bài thơ màu than đen lên tường bếp, bài thơ “Mèo Con Đi Học”. Thế mà bao nhiêu năm sau, vết than không mờ, nó như chứng tích của tuổi thơ ngày ấy, vụng về và ngây thơ. Mình ngẫm nghĩ hồi lâu khi nhìn vào nét chữ nguệch ngoạc, nghĩ rồi chợt mỉm cười khi nhận ra quy luật chuyển hóa của cuộc sống, chỉ là chuyển hóa từ dạng này sáng dạng khác chứ không hề mất đi.

Một chiều hè không nắng, mấy đám mây vần vũ trên bầu trời xám xịt. Lòng mình chộn rộn sợ mẹ không kịp chạy từ trên đồng về lúc trời chưa mưa. Mình rút rơm, nhóm lửa, làn khói bay lên pha chút lo lắng khó tả trong lòng. Khói bếp bay lên, cũng là lúc mẹ kịp về ngoài ngõ, tiếng bước chân mẹ thân quen quá đỗi. Mẹ để mấy bó mạ non ngoài hiên bếp, gá chiếc sảo tre lên gác bếp thân quen. Hai mẹ con ngồi bên bếp lửa, mẹ kể chuyện ngày xưa khi mẹ còn nhỏ bằng mình, bà thường nhắc mẹ nấu cơm nhóm bếp. Qúa khứ và hiện tại đan xem nhau bên làn khói xám.

Câu chuyện chưa xa trong ký ức mà thời gian tuột trôi tít tắp mất rồi. Chợt như mùi khói ngai ngái quẩn quanh đâu đây, thứ mùi kỷ niệm giăng mắc ấy. Mùi khói không thơm nhưng mùi khói thân quen. Khứu giác đôi khi hòa trộn thành vị giác hay cảm giác. Chẳng biết là gì nữa nhưng mình thấy các giác quan cứ đan xen nhau đến rưng rưng một nỗi niềm chẳng thể gọi tên.