Gửi người Bụi phấn hương tay

Đêm ấy, lần tìm về cánh cổng trường xưa qua những tấm hình hai mươi lăm năm về trước. Trường THPT Chuyên Thái Bình, số 194 Lý Thường Kiệt, im lìm khép hờ, như vẫn đang đợi những hồi trống quen thuộc gióng lên vồn vã. Tôi khẽ lim dim nheo mắt, bụi mờ trắng phấn hương tay… Người đã ở đâu và ở đâu?

Đó là một tấm hình quá đỗi bình thường, nhưng nó đã chạm đến vô vàn thương yêu, trắc ẩn của các thế hệ thầy trò chúng tôi. Nhìn qua khe cổng, tôi như một kẻ phi mình từ thinh không ngút ngát, nhưng đến gần tiếp đất vẫn chưa kịp bật chiếc dù bung ra để níu chặt những cảm xúc, để cứu sinh khoảnh khắc gieo mình. Tôi tìm về hồn xưa bóng cũ, thấm tháp không gian và thời gian, dọn dẹp thảo thơm lòng dạ, mà nghe hồn thi nhân khoan nhặt trở về.

Những Hồi Trống Vang Lên

Và rồi, tiếng trống của Thầy lại vang vọng:

Tiếng trống vang lên
Không gian nào cũng chật
Và thời gian chìm đi trong khoảnh khắc
Học trò các nơi Ùa vào lớp học
Mặt trống rung lên
Những dãy nhà im phăng phắc
Giọng thầy giáo già
Tiếng khoan tiếng nhặt
Câu dân ca
Dào dạt lòng người
Dùi trống gầy đi
Qua tiếng tùng, tiếng cắc đổ hồi
Cánh hoa phượng nở hồng đầu mùa Hạ
Khi tang trống giục cây thay màu lá
Một bài toán khó giải cho đời
Người đánh trống trường tôi…
Cả cuộc đời
Gửi vào âm vang
Như trái tim
Thình thịch nhịp đập. (*)

Cốt Cách Của Một Người Thầy

          Cha tôi có nhiều bạn bè là văn nghệ sĩ, bởi vậy ngay từ nhỏ, tôi đã có cơ duyên được lắng nghe những ngày nhạc, đêm thơ và vùi hồn mình trong hương lúa bộn bề xứ sở. Khi ở trường, tôi gọi người thơ là Thầy, nhưng khi ở ngoài, tôi gọi nhà giáo ưu tú là Chú.

Đôi khi phơi phới, thầy thường nheo nheo con mắt đọc thơ cho tôi nghe và hay gọi tôi là Trọng Huy chứ không gọi là Hồ Huy như các cô chú, các bác trong hội văn học nghệ thuật tỉnh nhà. Có lẽ thầy ưng chữ “Trọng” giống như một phần thương hiệu bút danh tài hoa của mình.

Bọn học trò ở đâu mà không ma không quỷ, học sinh trường chuyên chúng tôi cũng chẳng phải thánh thần. Tôi nhớ ngày đó, thầy bị thoái hóa cột sống, việc cử động cái đầu một cách linh hoạt như người bình thường là quá đỗi khó khăn. Khi ai đó gọi từ phía sau, thầy phải dừng lại, quay nhẹ nhẹ, chậm rãi cái đầu, rồi vặn thêm một chút lưng mới có thể đối mặt một cách đáng yêu và khôi hài. Chính cái cảnh tượng bi hài ấy mà chúng tôi mượn thơ Nguyễn Đình Thi để định danh cho một phong cách: “Người ra đi đầu không ngoảnh lại…”

Trọng Khánh là một nhà thơ nhưng lại là người mẫn cán trên cánh đồng giáo dục. Thương hiệu “Khánh hóa” và danh hiệu Nhà giáo ưu tú mặc nhiên trở thành cốt cách của một người thầy tài hoa. Thương hiệu thôi thì chưa đủ, thầy còn có những tài sản vô giá là biết bao thế hệ học trò giỏi giang, thành đạt.

Đáng kể là huy chương bạc Olympic Hóa học quốc tế tại Đức mà Trần Ngọc Tân đã gặt lấy mang về. Đó không chỉ là niềm tự hào của Tân, của thầy, mà còn là sự hãnh diện của các thế hệ thầy trò trường Chuyên Thái Bình chúng tôi. Ai bảo chúng tôi không thể kiêu hãnh? Thầy đã dạy cho chúng tôi phải biết kiêu hãnh như thế nào.

Với tôi, “Người đánh trống trường” chính là hình tượng người thầy cả một đời chưa một ngày quên dùi bỏ nhịp, dẫu là trống “Tiếng khoan tiếng nhặt” thì đã “Như trái tim thình thịch nhịp đập, cả cuộc đời gửi vào âm vang…” Tiếng trống định kiến vô tri, thầy đã cho nó mượn một linh hồn để nhắc nhở, để hối hả năm năm tháng tháng học trò. Người văn, kẻ sĩ bầu rượu túi trăng, Trọng Khánh lãng đãng sớm gió chiều mây, bị cuộc đời xô đẩy vào thơ, ấy vậy mà vẫn chưa một ngày gàn dở buông bỏ trên vai cây thập tự Thầy.

Có nhiều khi tôi chắc mẩm tài thơ “Khánh Hóa” như một thứ phụ gia ngọt ngào, khiến những công thức lề luật khô cằn trổ bông đầy cánh đồng trường Chuyên tỉnh lẻ. Tôi vốn không ưa thứ thơ ca phải vặn chữ này, phải vẹo chữ kia, làm thơ mà toát mồ hôi như kiểu “ăn một cân chữ, nhả vài hèo trăng.” Thơ của thầy tôi cứ cà giật cà giật, mới đọc chưa vần mà lúc thấm thì uyển chuyển như những nguyên tố hóa học trong một bảng tuần hoàn định mệnh.

Thầy tôi sớm ra đi trong cái vòng tuần hoàn nghiệt ngã ấy. Trường tôi đã trễ nải bao hồi trống giục, trống dồn. Thi ca đã nghiêng mình đưa tài hoa về chốn ưu tú vĩnh hằng. Chốn ấy, là Thầy.

Hóa Thạch Thanh Âm

Một hôm khi nhớ về thầy Trọng Khánh, tôi mỉm cười hạnh phúc. Người đang ở đâu, trong thế giới nào, trần gian vẫn bâng khuâng bụi phấn, vẫn ý tứ bồi hồi hương tay. Và cuộc đời một người thầy bốn mùa gieo hạt, đã tự xanh non bản tình ca cần mẫn trên cánh đồng quê hương.

Tôi có cảm giác thầy mới vừa đâu đây, như một thời khắc ngất ngư của người nghệ sỹ, dìu dặt bạn bè mà lạc trôi, lạc trôi… “Người đánh trống trường” tôi đã hóa thạch những thanh âm vào nhớ, vào thương, vào nếp xưa nề cũ, vào năm trước, vào năm sau, vào những mùa quả trĩu ngọt trong cả chiêm bao.

Ôi… “Người ra đi đầu không ngoảnh lại.” Tiếng trống cười, lời trống khóc, những không gian im bặt, những thời gian cay mắt. Gửi người “Bụi phấn hương tay”…

(*)(Trích “Người đánh trống trường” của nhà thơ Trọng Khánh, giải nhất cuộc thi của báo Giáo dục & Thời đại)