Cây gợi nhớ về người bạn gái năm xưa dịu dàng và duyên dáng. Đã mấy chục mùa hoa đi qua, chẳng biết bạn còn nhớ sáng đầu hè năm ấy bên nhau cùng lắng nghe tiếng lá cây vẫy gió. Những cánh hoa khô ép trong cuốn vở học trò cũng chẳng biết lưu lạc từ bao giờ. Chỉ còn nỗi nhớ vu vơ rất nhẹ, rất thoảng, trong veo sắc tím mỗi độ hè sang.
M ùa hè đến bắt đầu từ những con đường bằng lăng tím ngát. Có thể trong ký ức của ai đó là phượng hồng, là hoàng lan, ngọc lan… Riêng tôi ký ức nhung nhớ màu bằng lăng nhạt nhoà tím theo con đường tới trường. Sân trường cũng có bằng lăng, màu tím đan xen màu đỏ của phượng vỹ tạo nên bức tranh rực rỡ đón chào mùa hè.
Đừng nói là bằng lăng chỉ duyên dáng khi hè sang, khi hoa chùm chùm át cả màu xanh của lá. Tôi phát hiện ra điều đó khi cô bạn cùng lớp ý tứ bảo rằng bạn yêu bằng lăng suốt cả bốn mùa, cảm nhận vẻ đẹp dịu dàng của bằng lăng suốt cả bốn mùa.
Mùa đông lạnh lẽo cây ngủ tàng ủ dòng nhựa dưới lớp vỏ xù xì, mốc thếch. Từng chiếc lá vàng úa rụng rơi về cội, mặc cành cây khẳng khiu trong gió rét. Những cành cây chia nhánh nhỏ dần nơi đầu cành, đan xen khắc hoạ trên nền trời như nét bút ký hoạ của những hoạ sĩ tài ba. Vòm cây luôn gợi những suy tưởng về dòng tranh thuỷ mạc, chỉ đơn sắc giữa đen và trắng mà sống động hài hoà.
Khi xuân sang cành mới bắt đầu nảy mầm từ những cành cây khẳng khiu ấy. Bắt đầu là mầm bé xíu, màu nâu nhạt dần dần bung toả lá biếc, lá khi còn non cũng màu nâu ánh tía, nhạt dần nhạt dần chuyến sang sắc xanh mỡ, xanh non… Cả một vòm lá non biêng biếc mà cảm nhận nõn nà mềm mại, mạch nguồn nhựa sống ấp ủ suốt mùa đông chảy tràn trên sắc lá, đón nắng dành sức cho mùa hoa…
Ngày ngày đi lại theo con đường bằng lăng ấy tôi không khỏi cảm thán sự chuyển sắc theo mùa. Từng ngày, từng ngày mà biến hoá, hình dáng sắc màu chuyển chuyển như bức tranh biến động không ngừng. Khi tán lá mới đã căng đầy sức sống từng chùm nụ hoa nhu nhú đầu cành, lớn dần lên đan xen chen chúc để đến một ngày kia bất ngở bung nở, những bông hoa đầu tiên điểm sắc tím như nét bút của người hoạ sĩ tài hoa bắt đầu cho bức tranh mới… Hứng khởi thăng hoa với từng chùm từng chùm lớn dần lên, toả đầy cành lá, như những cây hoa, mùa hè vào độ căng tràn rực rỡ… Tôi thích ngắm từng phân đoạn thời gian với những thay đổi bất ngờ, để mỗi ngày ngước mắt dõi theo đều ồ lên ngạc nhiên, sung sướng từ trong tâm cảm.
Cô bạn cùng lớp ngày xưa đã truyền cảm hứng ngắm cây cỏ mây trời cho tôi từ những quan sát và nhận xét tinh tế của cô ấy. Có lần cô ấy bảo: Bạn có muốn ngắm vòm cây này không, dưới đám mây trắng bồng bềnh mặt trời đang chiếu sáng ngay trên đám mây kia… Tôi hơi ngạc nhiên, cái cây này, ngày nào chẳng thế, mặt trời kia, vầng mây ấy… bao nhiêu ngày vẫn thế có gì khác đâu, chả có gì thú vị ở đây cả. Tôi đã tính bỏ đi thì bạn ấy bảo: Hãy kiên nhẫn một chút đi bạn! Vạn vật đang nói chuyện với bạn mà bạn chẳng biết. Tôi tò mò ngồi xuống chiếc ghế đá, nín lặng nhìn theo hướng tay bạn chỉ. Trong tĩnh lặng mà cảm nhận tiếng gió lào thào khẽ khàng vuốt qua khuôn mặt thiếu nữ của chúng tôi, khẽ tung lọn tóc mai loà xoà. Bạn bảo: Lấy tán lá kia làm cữ nhé, mặt trời đang từ từ vượt lên, đám mây cũng biến hình di động, mà lạ chưa có vài chiếc lá lắc lư qua lại, như bàn tay vẫy… Không phải gió, nếu là gió thì cả tán lá sẽ cùng đung đưa chứ, đây chỉ có vài chiếc lá thôi, trên một chiếc cành con con, như trò chuyện, như vẫy chào chúng tôi…
Suốt quãng thời gian học chung sau này, chúng tôi đã nhiều lần cùng nhau ngắm cây cỏ mây trời bên nhau như thế. Có những buổi trưa muộn đạp xe về nhà, mặt trời đứng bóng xuyên qua vòm lá loang loáng lướt qua từng vệt nắng nhưng nhưng bông hoa liên tục chuyển động thật thích mắt… Rất nhiều năm sau này, tôi vẫn giữ thói quen điềm đạm, lặng lẽ quan sát bốn mùa luân chuyển qua những con đường rợp bóng bằng lăng dịu dàng. Những lúc suy nghĩ rối bời với hiện thực cuộc sống, tôi dừng lại dưới hàng cây, lắng nghe một chút, tĩnh tại một chút, những nút rối dần dần được tháo gỡ, suy nghĩ lại sáng suốt cắt đặt từng việc sao cho phù hợp nhất…
Có mùa mưa giông, những cây bằng lăng trong luồng gió xoáy đã đổ ngã sóng xoài trên mặt đất. Tôi thầm tự hỏi: Cây cao lớn và vững chãi thế, sao có thể bật cả gốc rễ thế này… Giông bão qua đi, nhóm công nhân công ty cây xanh đã cưa bớt cành và nâng cây lên trồng lại. Một chiếc giá đỡ vững chãi từ bốn phía đã giữ cây đứng thẳng. Cái cây như tâm điểm ngắm nhìn mỗi ngày tôi đi qua con đường ấy. Một ngày kia bất ngờ thấy những mầm non đã mọc trở lại, ngay trên đoạn cành bị cưa bỏ, một sức sống lại dâng trào, ngút ngát, cây toả tán hồi sinh… Sau này tôi mới biết, loài cây bằng lăng ấy dù bộ rễ không khoẻ để chằng chịt bám chắc trong lòng đất, nhưng lại có sức sống bền bỉ mãnh liệt, dù bị nhổ bật lên rồi, khi được trồng lại với sự trợ giúp của giá đỡ, cây lại hồi sinh để kịp mùa hoa vào mùa hè phía trước.
Cây gợi nhớ về người bạn gái năm xưa dịu dàng và duyên dáng. Đã mấy chục mùa hoa đi qua, chẳng biết bạn còn nhớ sáng đầu hè năm ấy bên nhau cùng lắng nghe tiếng lá cây vẫy gió. Những cánh hoa khô ép trong cuốn vở học trò cũng chẳng biết lưu lạc từ bao giờ. Chỉ còn nỗi nhớ vu vơ rất nhẹ, rất thoảng, trong veo sắc tím mỗi độ hè sang.