Ba tôi có một thói quen lạ. Mỗi khi ngồi nghỉ, ba không bao giờ tựa lưng vào thành ghế ngay, mà sẽ hơi nhoài người về phía trước, hai bàn tay đan vào nhau đặt trên đầu gối. Dáng ngồi đặc trưng ấy, hơi còng xuống như gánh điều gì đó vô hình, đã in sâu vào tâm trí tôi từ thuở bé. Đó không phải là kiểu ngồi thoải mái, thư giãn, mà là tư thế của một người luôn sẵn sàng, hoặc còn vương vấn điều gì chưa yên. Cái dáng hình còng xuống ấy, giản dị mà ám ảnh, nói với tôi nhiều hơn vạn lời về gánh nặng và trách nhiệm ba mang trên vai.
Bàn tay ba không đẹp. Nó thô ráp, chai sạn, gân guốc như rễ cây cổ thụ bám vào đất. Những vết sần ở lòng bàn tay, những móng tay cụt ngủn có dính chút đất hay dầu máy là minh chứng cho bao năm tháng ba làm bạn với cuốc cày, máy móc, với những công việc nặng nhọc để nuôi sống gia đình. Tôi nhớ hồi nhỏ, tôi thường nghịch ngợm sờ vào lớp da cứng ấy, thấy sần sùi và hơi đau. Ba chỉ cười hiền, nắm lấy bàn tay bé xíu của tôi, cái nắm thật chặt nhưng không làm đau. Cái siết tay ấy, dù không nói ra, lại là lời hứa hẹn về sự bảo bọc, là cảm giác an toàn tuyệt đối trong thế giới chông chênh của một đứa trẻ.
Ba tôi ít khi nói chuyện phiếm. Những cuộc trò chuyện sâu sắc giữa hai cha con thường diễn ra trong sự im lặng hoặc qua những hành động cụ thể. Ba không giảng giải lý thuyết, mà chỉ làm. Khi muốn dạy tôi về sự cẩn thận, ba không nói “con phải cẩn thận”, mà sẽ cùng tôi làm một việc gì đó đòi hỏi sự tỉ mỉ, ví dụ như sắp xếp lại đống công cụ lộn xộn, và chỉ khẽ nhắc “chú ý một chút con nhé”. Bài học cứ thế thấm vào tôi một cách tự nhiên, không giáo điều, không áp đặt. Nó giống như dòng nước mát lành thấm dần vào đất khô, âm thầm mà hiệu quả.
Ước mơ lớn nhất của ba có lẽ là được nhìn thấy tôi trưởng thành và hạnh phúc, theo cách riêng của tôi. Ba chưa bao giờ vẽ sẵn một con đường hay đặt ra một khuôn mẫu cho tôi phải đi theo. Ngược lại, ba luôn là người đẩy tôi ra khỏi vùng an toàn, khuyến khích tôi khám phá thế giới. Tôi nhớ như in ngày tôi khăn gói lên thành phố học đại học. Ba không khóc, nhưng đôi mắt ba đỏ hoe. Lúc chia tay ở bến xe, chỉ vỗ vai tôi thật mạnh và nói bằng giọng hơi khàn: “Đi đi con, đi thật xa vào. Đừng sợ gì hết. Cứ đi đi… ba ổn mà. ” Câu nói ấy, cùng với cái vỗ vai còn in dấu sức mạnh, đã trở thành lời dặn dò thiêng liêng tôi mang theo suốt hành trình xa nhà. Đó không chỉ là lời động viên suông, mà còn là sự khẳng định về một điểm tựa không bao giờ mất đi, dù tôi có bay đến tận chân trời nào.
Thỉnh thoảng, khi ba ngồi hút thuốc trong bóng tối, nhìn từ xa, tôi bắt gặp những khoảnh khắc yếu mềm, không phải sự yếu đuối của thể chất, mà là sự mỏi mệt của tâm hồn. Càng lớn, tôi càng nhận ra rằng ba tôi cũng chỉ là một người bình thường với những nỗi lo, những áp lực riêng, không phải lúc nào cũng mạnh mẽ hay biết cách giải quyết mọi vấn đề. Có lần, tôi vô tình đọc được vài dòng ba ghi trong cuốn sổ cũ, nói về những khó khăn chồng chất, về nỗi lo cơm áo gạo tiền. Lần đó, tôi mới thực sự hiểu hết “gánh nặng mưu sinh” là gì – nó không chỉ là công việc, mà là cả một tảng đá đè nặng lên trái tim người cha. Chính những khoảnh khắc ấy, cùng với sự hy sinh thầm lặng đến mức vô lý khi người luôn đặt nhu cầu của vợ con lên trên hết, đã dạy tôi cách nhìn ba không chỉ bằng đôi mắt của một đứa con, mà bằng sự thấu hiểu của một người trưởng thành. Tôi học cách lắng nghe sự im lặng của ba, học cách cảm nhận những điều không được nói ra, và yêu ba hơn bằng một tình yêu của sự thấu hiểu và sẻ chia.
Có một câu thơ mà mỗi lần vô tình đọc được ở đâu đó, hoặc nghe ai đó nhắc đến, lòng tôi lại trùng xuống, nghĩ ngay đến ba:
Cháy suốt đời con, mùa hạ cháy tàn cây
Hun hút gió Lào, ào ào bụi cát
Cha một mình trong cơn gió ngược
Nắng như nung bỏng mặt đường làngLê Thành Nghị
Dù ba tôi không phải lúc nào cũng cõng tôi đúng nghĩa đen khi đi làm về, nhưng cái “lưng cha” ấy luôn là chỗ dựa, là nơi tôi cảm thấy an toàn nhất trong “cả một thời thơ bé”, cụ thể chính là dáng đi của ba mỗi ngày, là sự thay đổi rõ rệt trên tấm lưng từng một thời là cả thế giới của tôi.
Mối liên kết giữa tôi và ba không phải lúc nào cũng cần lời nói. Có những buổi tối, chúng tôi chỉ ngồi cạnh nhau, cùng xem một chương trình truyền hình, cùng nhấm nháp ly trà nóng, và cảm nhận sự hiện diện của nhau. Sự gắn bó ấy vượt qua ngôn ngữ, là sự kết nối của hai tâm hồn, là sự an ủi lẫn nhau trong bộn bề cuộc sống. Chỉ cần biết ba tôi vẫn ở đó, vẫn dõi theo tôi bằng ánh mắt hiền từ của ba là đủ để tôi cảm thấy an lòng, đủ để tôi có thêm sức mạnh bước tiếp.
Thời gian là dòng chảy không ngừng nghỉ, mang theo tuổi tác và những đổi thay. Mái tóc của ba ngày càng bạc đi, bước chân ngày càng chậm lại. Tôi biết, mình không thể níu giữ tuổi xuân cho ba nhưng tôi có thể cố gắng sống thật tốt, thật ý nghĩa để đền đáp công ơn dưỡng dục ấy. Tôi muốn ba được thấy con gái mình trưởng thành, vững vàng và hạnh phúc trên con đường mình đã chọn. Bởi lẽ, dù tôi có đi đâu, có làm gì, thì trong trái tim tôi, hình bóng cha vẫn luôn là ngọn hải đăng soi đường và là điểm tựa vững chắc nhất. Tình cha không phải là thứ để cất giữ trong ký ức như một hoài niệm đã qua, mà là dòng nhựa sống chảy mãi trong tôi, tiếp thêm năng lượng và định hình nên giá trị cốt lõi của bản thân. Ba tôi là thế đấy, một con người bình dị nhưng phi thường, một tình yêu lặng lẽ mà sâu sắc.
Và dẫu thời gian có phủ bụi lên vạn vật, có làm phai nhạt bao điều, thì hình bóng người với cái lưng còng và đôi bàn tay chai sạn – vẫn mãi là ngọn lửa ấm áp cháy mãi trong tim, soi đường cho tôi đi. Đời tôi dẫu đi đâu về đâu, vẫn mãi là đứa con bé bỏng của ba. Con đường con đi, luôn có bóng cha dõi theo, và hơn hết, là có một chỗ dựa vững chắc mang tên Ba.
