Tôi nhanh nhảu tuổi thơ, như quả na dại khờ ngỡ mình mở mắt. Tôi vắt va đầu hạ, tôi vắt vẻo chừng thu, tôi lập lù đầu đông, tôi mưa giông phố cổ, tôi chậm rãi ba mươi, tôi đi tìm cái bóng của hoàng hôn. Sau những lời thật như đồn. Ba lăm. Bốn mươi…bao nhiêu…
Có những buổi hoàng hôn Hà Thành. Phố đổ lên hương bằng mùi sấu non. Phảng phất dư vị thanh thanh, mát nhẹ gan ruột, như bàn tay cô gái vuốt lên vòm tóc. Trời chiều đổ vào phố cổ, bóng cột cờ chin đỏ những trái tim yêu thương.
Có những buổi hoàng hôn giữa đường quê vàng rơm rạ. Xứ lúa. Thái Bình. Mái tranh rầu rầu. Khói bếp chao nghiêng bóng mẹ. In hằn lên tường những ngọt bùi thổn thức. Đồng xa. Con trâu trễ nải sáo diều.
Có những hoàng hôn Hải Phòng bến cảng. Những con tàu rúc còi nhấn nhá luồng khơi. Người công nhân tan tầm, buông tay, đánh rơi mặt trời xuống dòng sông Cấm. Rười rượi phù sa.
Có những hoàng hôn thành Vinh. Phượng Hoàng Trung Đô chau mày núi Quyết. Sông Lam cười hiền giấu nỗi buồn lên gác bếp. Ủ những tiếng gươm khua. Hồn bay phách lạc quân thù.
Có những hoàng hôn dấu chân không mỏi. Huế, mượn câu Nam Ai Nam Bằng dẫn dắt hương sen ngan ngát đến nẻo thiên đàng. Ngư phủ băng thuyền xé rách mập mờ đầm phá Tam Giang. Một điệu hò thôi mà mỏi gối sương chùng.
Có những hoàng hôn đi qua Hội An. Lòng chật chội tưởng nhớ những hẹp hòi phố lắng. Ánh đèn lồng dìm cả thinh không, vào chút nắng cuối ngày le lói vắng, trên chiếc Chùa Cầu, trên những vó xưa xe ngựa, phố Hoài, phố nhớ thâm u. Lục lạc tứ bề giục khói bay lên, ấp ủ đêm thiền.
Có những buổi đón hoàng hôn Đồng Tháp Mười, mặt trời nín sau những cánh chim, đàn ong vò vè giữ tổ, con cá quẫy đành đạch trong lạch, con sâu ngoe nguẩy trong kèn, hương tràm vật ngã những ánh sáng cuối ngày vào đất. Mê man. Bay lên.
Lại có những hoàng hôn bầm dập bóng Đồng Văn, cao nguyên đá thở dài, bậm bọe đàn môi, phập phòe khèn Mông. Hoa mơ hoa mận bưng cánh hứng sương, phả vào núi, phả vào gió, phả vào ánh mắt người Mông ánh chiều lẳng lặng. Có cô gái đang nhen lửa trong xó bếp, cười một mình, khúc khích giật tối vào đêm.
Có những hoàng hôn mềm môi Sài Thành. Bia chan chứa bia. Rượu lặc lè rượu. Mặc ánh chiều say khướt. Mặc cơn mưa dông dài. Mặc phố thị hổn hển. Mặc xe ôm, xích lô, tắc xi nói cười. Người người chen chen. Nhà nhà đổ bóng. Đường đường lên đèn. Phố phố êm đềm me bay. Hoàng hôn vui thú mà quên. Chập choạng. Lảnh lót người thương.
Có những hoàng hôn ngả bóng Vũng Tàu, biển trả về cho người ta con cá nục căng tròn, con tôm he búng nước, con cá mú đỏ lừ màu gấc và xa khơi nhấp nhổm những giếng dầu. Nơi ấy, anh công nhân giàn khoan cay mắt nhớ bờ, gạt làn sương mờ che mắt, che miệng hắt xì hơi. Tay chằm chặp điện thoại dò sóng. Hoàng hôn cạn lời…
Có những hoàng hôn ở Melacka, tôi đi qua những dãy nhà trọ ọp ẹp, một nhóm người Việt vào rừng lấy củi, gác lên bếp vọng khói lam chiều. Quê hương xứ sở run rẩy trong cái nồi rượu cất tạm bằng thứ men nhà. Hoàng hôn ở xứ người, lam lũ, cơ cực, đói khát một miếng tình, lòng người chẳng thể hào sảng bao dung. Bởi vậy mà nhơ nhớp ráng chiều.
Lại có những buổi tôi đi qua hoàng hôn xứ Voi, người ngợm bươn dài những dòng sông Bangkok, món ăn cay xè cười xòe mặt trời, vài cô gái Việt dụi mắt quê hương. Hoàng hôn ở đây chẳng thể nào hiểu được tiếng Việt, nên nó lầm lụi lặn xuống làn nước ngờ ngợ Mekong.
Lại có những buổi, cái bóng của hoàng hôn tràn phè trên mặt biển, mặt trời thè lè cái lưỡi xích đạo, tôi băng qua nóng, tôi băng qua nắng, tôi băng qua mồ hôi cơ thể đổ xuống thân xác mùa hè. Làm một anh thủy thủ, thiếu gì những hoàng hôn mẫn cảm, thiếu gì những hoàng hôn mượn xác đoạt hồn.
Lại có những hoàng hôn, khi con người ta đủ lớn, đủ nghĩ, đủ thao thức, đủ mặn nồng, đủ đau thương, đủ những thứ hầm bà làng cuộc đời, người ta nhớ về một hoàng hôn tuổi trẻ, và nghĩ, và tiếc, mà mải miết bới tìm. Hoàng hôn ở đâu? Sắc màu ở đâu? Tình yêu ở đâu? Vụng dại ở đâu? Than thở ở đây?
Rồi có nhiều những hoàng hôn, chẳng cần phải ở nơi đất khách quê người, có khi ở ngay trong chính căn nhà của mình, ở nơi quê hương mình, ở nơi tổ tiên mình sinh ra lớn lên, người ta trân trối một thứ hoàng hôn bóng mẹ hình cha. Đấy có lẽ là thứ hoàng hôn thương cảm nhất trong cuộc đời trăm ngàn vạn bóng hoàng hôn.
Nhiều ngày, ngày ngày, một ngày, một chiều, tôi nhìn hoàng hôn manh nha trong những làn khói bếp từ nhà ai vươn lên. Thoạt tiên nó màu xám bạc. Không phải, nó là màu tím lam. Cũng không phải, nó là màu trắng đục đùn lên trời thương nhớ. Cứ thế, cứ thế nhá nhem vào cuộc đời tôi, cuộc đời bạn, cuộc đời muôn vạn kiếp người, cái bóng của hoàng hôn.