Rét nào cũng gợi chị nhớ rét của vùng đá Đồng Văn. Nhớ những vồng cải bung vàng tự sưởi ấm mình trong gió rét và nhớ những bông đào kiêu hãnh khoe vẻ rạng rỡ, yêu kiều trên nền đá xám lạnh.
Cảm giác phải đến nơi ấy mới thấm thía hết lẽ của cái rét thấu xương và hiểu một cách trọn vẹn giá trị của một làn hơi ấm, dù đó là sự ấm áp toả ra từ bát rượu ngô uống chung, hơi ấm của một lời thăm hỏi hay chỉ là cảm giác an lòng nhờ cái bóng của ai đó đang thấp thoáng xa xa trên con đường trước mặt lúc hoàng hôn đã buông phủ mà nẻo về còn xa.
Chị thèm vị rét Đồng Văn, càng thèm hơi ấm của miền cao nguyên đá. Ai cũng biết nơi địa đầu đất nước, Cao nguyên đá Đồng Văn – Hà Giang là một trong những địa danh hùng vĩ nhất Việt Nam, hội tụ những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú và chứa đựng trong mình những nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc. Hấp dẫn bởi sự bí ấn, vùng đá này luôn hối thúc người ta háo hức vượt qua hàng mấy trăm cây số đường trường rất đỗi gian nan, hiểm trở để đến với vùng đất đủ điều khó khăn, đủ thứ khắc nghiệt này.
Ngược lên cổng trời Quản Bạ, theo con đường Yên Minh – Mậu Duệ, qua được đèo Cán Tỷ hiểm trở, những cánh rừng thông đại ngàn cùng những con dốc quanh co, uốn lượn như những dải lụa giữa mây trời như bắt đầu mở ra trước mắt ta một thế giới khác. Những âu lo về hành trình nhọc nhằn gian khó vụt trôi lại phía sau. Trong ta chỉ còn trào lên một trạng thái bâng lâng, thư thái.
Chị thèm sự tĩnh lặng của đêm phố cổ Đồng Văn. Như mọc lên từ đá, những nóc nhà thâm trầm màu ngói âm dương, cổ kính mà thong dong mà vững chãi bám trụ giữa đất trời cao nguyên nơi biên cương Tổ quốc.
Đêm đêm, chị nghe được tiếng sương chầm chậm trôi trên mái ngói và tiếng mở khẽ khàng của những cánh hoa lê trắng bóc lặng lẽ đón sương vào lòng. Vầng ánh sáng mờ tỏ từ những dãy đèn lồng nơi các hiên nhà mỏng mảnh hắt trong sương, đủ soi những đôi môi trinh nữ đang hồng lên. Lẩn khuất trong sương, tiếng khèn bè, tiếng kèn môi quyện lấy nhau như những ngón tay đan chặt.
Sớm mai mới chợ phiên. Này Páo, sao mới đêm đã dắt bò xuống chợ. Cái cô Pà còn cất chưa xong chõ rượu ngô. Tiếng khèn gọi bạn réo rắt khôn nguôi khiến đá cũng phải nóng ruột.
Phải thế chăng mà phiên chợ sáng Chủ nhật nào cũng họp từ rất sớm. Họ như từ trên trời bước xuống, như từ trong sương bước ra. Rực rỡ váy áo, các cô gái hay hoa rừng còn đẫm trong sương đêm. Người Lô Lô, người Mông, người Dao, người Pà Thẻn… Vẻ đẹp nào cũng làm mê muội.
Chợ cũng như họp trong sương. Những chảo thắng cố sùng sục sôi tỏa lên những làn khói trắng, rượu ngô thơm nồng nàn. Thắng cố Đồng Văn thì đúng thật là thắng cố rồi. Miền núi nhiều nơi nấu thắng cố, nhưng đã gia giảm nguyên liệu, hương vị không còn giống món cũ.
Một dãy bàn xộc xệch, vài cái ghế dài long chân trên nền chợ ẩm ướt, chảo thắng cố đang bốc khói ngào ngạt những mùi vị hấp dẫn. Mùi ngầy ngậy của thịt ngựa, thịt bò, thịt dê đang cùng nhào lộn trong chảo. Mùi hạt dổi, mùi thảo quả quyện vào nhau ấm sực khiến cả ngàn người đều cùng phải nuốt nước miếng.
Rượu là thứ rất sẵn ở vùng cao. Những can rượu xếp thành dãy dài suốt chợ. Khách có vờ chê rượu nhạt thì em gái bán rượu sẽ thành thật rót cả một bát to uống thử cho khách xem rượu ngon đến thế nào, dễ say đến thế nào. Khách thử khà thêm một hớp, thấy trước mắt mình mọi vật đang xa ra mà lại như đang gần lại. Nhìn đôi má đỏ hây màu hoa đào của em gái, khách thấy mình say thật rồi không biết chợ đã vãn tự bao giờ.
Góc chợ đằng kia, vài người phụ nữ đang tin cậy tựa lưng vào chiếc cột đá, tay mải miết cuộn lanh trong khi kiên nhẫn đợi chồng mình còn chưa tàn mâm rượu. Những người phụ nữ vùng đá mà chị gặp đều rất ít lời, chắc do họ không quen bày tỏ. Sinh ra bên đá, sống cùng với đá, có lẽ họ học được sự im lặng và kiên gan.
Đá thấu hiểu những nỗi nhọc nhằn trong cuộc mưu sinh đời thường của họ, đá đã thấm khô những giọt nước mắt tủi cực của họ. Đá trổ lên những sắc hoa thay lời an ủi để họ thấy rằng dù thế nào, mùa xuân luôn đến.