Tháng Mười phố biển có những buổi chiều mưa dấm dứt. Đâu rồi cái ào ạt, vội vàng trong chốc lát để nắng lại bừng lên sau cơn mưa phương Nam? Phải tháng Mười về nên một chút Thu của đất Bắc cũng len lén ghé vào để gợi nhớ gợi thương trong lòng người xa xứ…

Tháng Mười xưa, Thu chín trên những thửa ruộng đã có ánh vàng ươm mùa lúa mới. Những cây hoa sữa cũng cục cựa nảy những nụ xinh chờ bung tỏa hương nồng. Tháng Mười xưa, có cô trò nhỏ mỗi ngày đạp xe dưới những hàng cây mà lòng mơ về xứ sở có mùa Thu vàng trong tranh Levintan.

Tháng Mười vẫn còn những ngày ông Mặt Trời vén mây nhìn xuống, cũng đủ làm lưng áo học trò loang chút mồ hôi. Mùa Hạ và gió Lào không còn hiện hữu, ánh nắng Thu dường như cũng dịu dàng hơn với mảnh đất miền Trung quê tôi. Những ngày có nắng, Mẹ nhắc mang đồ rét ra phơi để chuẩn bị đón những cơn gió mùa Đông Bắc tràn về. Thời điểm này những nhà vườn trồng hoa thược dược cũng bắt đầu khâu làm đất và giâm củ để kịp cho hoa nở vào dịp Tết Nguyên đán. Thời học cấp ba chả hiểu sao chúng tôi rất thích hoa thược dược, hầu như nhà nào cũng có một khoảnh đất trước sân để trồng loài hoa ấy. Sau này lớn lên đi nhiều nơi, được chiêm ngưỡng nhiều loài hoa đẹp, quý hiếm, đắt tiền, nhưng trong lòng tôi chưa bao giờ quên được khoảnh khắc vui mừng và xúc động khi cây hoa thược dược mình tự tay trồng ra những cái nụ be bé đầu tiên. Những bông hoa xinh xắn, rực rỡ sắc màu điểm tô cho ngày Tết là thành quả lao động của những cô cậu học trò Huỳnh Thúc Kháng từ những ngày tháng Mười năm trước. Để mỗi dịp tháng Mười về chúng tôi lại nhắc nhau chuẩn bị trồng hoa…

Tháng Mười, có những ngày se se lạnh, mưa rả rích, dầm dề, ngồi nhìn những giọt nước tong tả nhỏ xuống từ mái tranh, lòng tôi chợt nhói lên vì câu hát nho nhỏ của Cha “Ngoài hiên giọt mưa Thu thánh thót rơi, trời lắng u buồn mây hắt hiu ngừng trôi…” Giọng hát cất lên đượm chút u hoài của người có nhiều kỷ niệm đẹp thời trai trẻ, những giấc mơ không thành vì cơm áo. Trong nhà, tôi là người hợp Cha nhất, giống ông từ cái “chất” lãng mạn đến tính kiên quyết, tự trọng đến mức cực đoan nên tôi hiểu lòng Cha. Nhà nghèo, vợ yếu, con đông nên ông làm quần quật từ sớm tinh mơ đến tối mịt. Ngoài giờ làm ở hợp tác xã là ông xoay vần với hàng trăm việc không tên miễn là có tiền lo cho cuộc sống gia đình, lo cho đàn con học hành đến nơi đến chốn để không phải nghỉ ngang lo kiếm sống như ông từ năm mười lăm tuổi. Mỗi khi nhớ về người Cha đã khuất, hình ảnh lắng vào tim tôi nhất là dáng ông gầy gò, tay cầm cuốn sách lặng lẽ, ánh mắt như trở về một thời xa vắng và giọng hát trầm buồn nho nhỏ “giọt mưa Thu…”

Tháng Mười những năm tháng sinh viên với mùa Thu Hà Nội trong trẻo và thi vị. Gió nhè nhẹ, mưa tý tách, những hàng cây như được phết lên một lớp màu bàng bạc khiến lòng người có chút man mác, bâng khuâng. Gió đưa những chiếc lá úa vàng bay đến từng góc phố. Phố thơm mùi cốm, ngan ngát hương hoa dịu dàng níu bước chân người qua. Phan Đình Phùng, Hoàng Diệu, Lò Đúc… những con đường với những tán cây xanh làm say đắm biết bao tâm hồn thi sỹ, có cả những ngẩn ngơ tiếc nuối của những người phải giã từ Hà Nội ra đi để rồi giữ mãi trong lòng những mùa Thu ký ức!

Tháng Mười ơi, nắng đã nhạt rồi, ngày đã ngấp nghé triền gió lạnh. Qua những ngày giông bão, những đau đớn khôn cùng của mất mát, tang thương, dường như lòng ai cũng không thể yên bình để đón mùa Thu đẹp đẽ. Mùa về, cúc vẫn nở vàng rực rỡ, trời vẫn xanh trong, mây trắng bồng bềnh, những hàng cây mướt xanh hơn rì rào đón gió. Thu phố biển cũng đẹp vô cùng nhưng canh cánh bên lòng những xót xa cho nỗi đau thiên tai mà vô tình ta quên đi những ngày tháng mới? Tháng Mười ơi, ta muốn trở về ngày xưa, nơi xóm nghèo có một mái tranh dẫu nhỏ nhoi mà đầm ấm, nơi tiếng hát của người Cha đưa ta lạc vào miền kỷ niệm, nơi có luống hoa tay ta trồng, chăm bón để chờ ngày kết nụ, rưng rưng…

Tháng Mười ơi, trong ta vẫn còn vẹn nguyên tình yêu với mùa Thu như tháng năm tuổi học trò mơ mộng. Ta thương nhớ mùa Thu, ta viết về mùa Thu, ta mong chờ mùa Thu… dẫu chỉ để ngân lên trong lòng mình khúc hoài niêm một thời đã xa, rất đẹp, rất dịu dàng mà nhuốm chút buồn man mác.
Tháng Mười ơi gió lạnh đã về…