K ý ức với tôi là những khoảnh khắc trong trẻo như ánh ban mai đang lăn trên mái tóc của cô bé cạnh nhà. Tôi may mắn khi cả tuổi thơ tuy nghèo khổ nhưng đủ đầy hơi ấm của mẹ và nét trượng nghĩa từ bố. Trong vô vàn những điều ấm áp của ngày xưa đó có lẻ điều để lại ấn tượng sâu sắc nhất trong tôi là cây Rau Càng Cua.
Hồi nhỏ xíu. Tôi là một cậu bé con tròn ỉn với đôi gò má phúm phím đầu chẻ bảy ba cổ điển và thích ngắm mưa rơi. Sau mỗi trận mưa nhìn ra chậu kiểng sẽ thấy từng đụm từng đụm rau càng cua con lúm phúm nhô lên. Thoạt đầu chỉ nhỏ li ti với hai lá mầm hình trái tim. Vậy mà chỉ độ tuần sau là chúng đã tầm 5cm và cứng cáp thấy rõ. Phần đầu có một cái vòi nhỏ vươn mình ra và bao bọc là những chiếc hạt nhỏ xinh.
Bố tôi nói chính những cái hạt nhỏ đó khi rớt xuống đất sẽ là xuất phát điểm của những cây con mới. Mà cũng lạ đời ! Hễ thấy bụi cây nào um tùm xum xuê một chút ta tách ra mấy góc mang ghim đi trồng ở chỗ khác thì cứ xìu xìu không có sức sống. Vậy mà cứ để “cây dại sống đời cây dại” thì cây sống mãnh liệt lắm ! Không những mọc từ đất thịt mà còn mọc ra từ đít chậu kẹt tường hay chỗ nào ẩm ướt một chút thì sức sống bỗng rạo rực. Cây bung bung từng đọt từng thân mập ú. Làm gì thì làm đến chừng ngó bộ thấy chúng đã xum xuê ngoài vườn tôi thường lon ton cắp rổ ra thu hoạch. Bố nói khi thu hoạch không nên nhổ cả gốc cây lẫn chùm rễ vì sẽ làm chết cây những lần sau không còn để hái. Thu hoạch thì nên dùng dao bén hay ngón tay bấm ngang thân, chỉ lấy phần non phần già giữ lại gầy tiếp cho những đợt sau. Tận hưởng thiên nhiên nhưng không tận diệt nó!
Bài học từ loài cây bình dị nghĩ nó đơn giản nhưng không phải ai cũng có thể hiểu được. Đó chính là cây nào thì chỉ nên sống môi trường đó. Có chăm bón có kỳ công đưa (vào chậu – vào phân) thì sức sống cũng không bằng cứ thả sống lây lất ngoài tự nhiên. Con người cũng vậy ! Mình phải biết mình thuộc về tầng lớp nào để an nhiên mà sống. Mưu cầu không phải là xấu nhưng trước khi mình mưu cầu … mình phải biết mình đang có được những gì trong tay !!! Phải biết tự lượng sức tránh trèo quá cao rồi té quá đau. Biết mình không chưa đủ còn phải biết người – biết tình cảnh – biết biểu hiện cuộc sống xung quanh. Đó mới là người có tri thức ! Đó là phần bố còn mẹ tôi thì sao. Mẹ tôi ít nói chỉ chăm tay làm nhưng thi thoảng để răn dạy cháu con mẹ vẫn hay bộc bạch mấy câu đơn giản. Mấy câu mới nghe chưa thấm lắm nhưng càng về sau nó càng “day dứt” tâm trí tôi. Mẹ nói “dưới bóng đèn trắng thì da con phải trắng … dưới bóng đèn trắng mà da con vàng là con bệnh rồi !”.
Những năm bao cấp khốn khổ hầu như nhà nào cũng thiếu đói. Rau Xà Lách người ta cũng bán đầy ngoài chợ chứng tỏ nó không quá đắt vậy mà có bữa nhà tôi còn không có tiền để mua. Vậy là nhà lại chọn rau Càng Cua để thay cho Xà Lách. Lấy rau này trộn giấm chua ngọt rắc tí đậu phộng rang lên trên. Vậy là cả nhà đã quây quần cùng nhau trong buổi chiều mưa rả rít. Nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt. Đời còn gì sung sướng bằng … Thời thế nổi trôi – cuộc đời có những bước ngoặc đến ngỡ ngàng. Giờ mấy món cùn cùn lại nối đuôi nhau vào nhà hàng. Đi cùng con trai đi dự một đám cưới sang trọng. Bé nó chỉ vào menu trên bàn ý hỏi sao lại có món Càng Cua dầu giấm thịt bò “Bố ! Cái cây xanh lè xanh lét này nhà mình mọc đầy … có ăn bao giờ đâu Bố ?”. Thiệt tình thì tôi cũng không biết cắt nghĩa như thế nào cho bé hiểu. Có lẻ đến một lúc nào đó cái gu ẩm thực của người đã thay đổi. Có lúc thèm đến quay quắt những món bình dân như thế này!
Mấy bữa nay nắng rát cả mặt thèm lắm một cơn mưa dại để thổi mát lòng người cùng cảnh vật. Ngó ra ngoài vườn thấy mấy nhúm Rau Càng Cua cũng thiếu nước dẫn đến héo queo. Tôi lại lăng xa lăng xăng xách vài gàu nước ra tưới. Con trai nhìn theo ngơ ngác hỏi : Bố ơi ! Bố trồng rau xanh lè xanh lét này để bán lại cho nhà hàng ạ ? Tự nhiên thấy cổ họng đắng chát. Ôi ! Cuộc sống có những điều gần gũi mà mãi chúng mình đã lãng quên …