Chiều. Làng quê yên bình. Gió len qua vườn cây chạy ra cánh đồng đùa vui cùng ruộng lúa. Ở đó, những vệt nắng chảy dài một màu vàng dập duềnh như sóng. Mây lang thang trên bầu trời rồi dắt díu về đỉnh núi xa xa. Có con diều giấy đủ màu sắc lượn bay trên nền trời xanh ngát vẫn không làm lỡ nhịp cánh cò trắng đang sãi dài về triền đồi quen thuộc. Tiếng chim gù ở sườn núi và tiếng nghé ọ quen thuộc tan chảy trong tiếng cười trẻ thơ vang vọng cả chiều quê. Bất chợt có mùi rơm rạ, mùi bùn, mùi mồ hôi thoảng qua ký ức tạo thành mùi rất riêng, tôi gọi là mùi nhung nhớ.
Chiều. Những đứa trẻ ngồi trên lưng trâu căng bụng to kềnh chậm rãi về chuồng. Nhưng bến sông chiều đã níu chân chúng lại. Con sông là sân chơi của trẻ quê vào mỗi trưa hè nắng gắt, vào mỗi chiều trâu bò no bụng. Dòng nước trong veo từ phía nguồn xa hun hút đổ về ôm ấp, vỗ về, mơn trớn cho tiếng trẻ cười đùa vang xa; cho tiếng thở nước phì phò của đàn trâu thêm rạo rực. Câu thơ của Tế Hanh “ Tôi giơ tay ôm nước vào lòng. Sông mở nước ôm tôi vào dạ.” thỉnh thoảng được đọc to lên giữa lao xao tiếng cười đùa khiến dòng sông như thêm sức sống. Dòng sông quê tôi không thể nào quên trong ký ức tuổi thơ của bao lớp người. Mạch nguồn của sông quê ấy nuôi dưỡng bao tâm hồn thơ trẻ; níu chân bao người không thể rời xa được; trở thành ký ức của những người con xa xứ ngóng về. Và tôi, con sông quê là một phần đời của tôi…
Chiều. Đám trẻ con ầm ỹ nô đùa đuổi nhau, tiếng cười giòn tan vang khắp ngõ mặc kệ xã hội đầy rẫy sự tính toán, lọc lừa. Bóng tối đang từng bước chậm trên những vòm cây xào xạc thì phía đồi tây bỗng hắt lên nền trời một sắc nắng chiều kỳ diệu. Nắng nhuộm màu vàng, màu đỏ lung linh cho những đám mây nhỏ bồng bềnh. Cả bầu trời rực lên những tia sáng như dát vàng lóng lánh vẻ đẹp khó phai. Ráng chiều như muốn treo lên mỗi ngọn cây muôn sắc màu lung linh, huyền ảo.
Đâu đó trong ánh rực rỡ của bầu trời đã lấp ló dáng chầm chậm của bóng hoàng hôn ở vệt nắng cuối sườn đồi. Những ngày có ráng chiều như thế, cánh cò trắng cũng huyền ảo hơn; dòng sông cũng miên man hơn; con sóng cũng lăn tăn lay động hơn; gió cũng thì thào hơn theo nhịp cảm xúc của con người. Ráng chiều nhuộm tím hoàng hôn để người con gái lấy chồng xa nhìn về quê mẹ mà se thắt nỗi niềm; để người lữ khách thêm buồn mênh mang. Còn tôi thường thẩn thờ nhìn bóng mình đổ dài trên lối nhỏ đợi hoàng hôn để được chìm đắm vào phút giây chính mình. Tôi nghe chiều đi lặng lẽ và tôi trôi trong ráng chiều. Ôi, có cảm giác nào chơi vơi hơn khi ta ngợp trong ráng chiều gợi bao nhung nhớ.
Chiều. Không gian như chìm trong yên lặng. Cánh đồng bình yên đến nao lòng. Tiếng côn trùng đã rụt rè hẹn hò, nỉ non, ai oán khiến lòng dậy bao niềm tâm sự. Đàn chim sẻ đã gọi nhau tìm chỗ ngủ cho lòng người an yên, hạnh phúc. Mùi rơm rạ ngai ngái đã hoai mùi bùn khó phai cho người đã bức ra khỏi ruộng đồng. Mùi lúa mới ngọt ngào, thơm thơm quen thuộc cùng con cua, cái ốc nào đã theo mẹ về nhà trong bữa ăn thơm thảo. Ngọn rau tập tàng xanh mướt như bầu trời tháng tám làm tươi mâm cơm nghèo mỗi chiều ít nắng. Và đây nữa, chiều là tiếng cười nắc nẻ của trẻ thơ đang chạy theo cánh diều no gió; là lúc mẹ tất tả về nhà tiếp tục công việc sau một ngày đồng áng và cả lúc chị ngồi nhặt cỏ may bám đầy quần áo khi ngang trảng cỏ.
Người không từng gắn bó với quê, có lẽ không thể nào cảm nhận được những điều dung dị mà khiến người nhà quê nhớ đến nao lòng ấy. Tất cả đã lặng lẽ ngủ yên trong miền ký ức nhưng sẽ thức giấc khi được gọi tên. Bởi niềm nhớ nhung của chiều quê trong dĩ vãng đã chạm khắc trong tim một dấu hằn ngọt ngào khó nhạt phai. Mai này, ta tìm trong mớ ký ức linh tinh ấy để chắp nối lại thành kỷ niệm và gọi thành tên cho hoài niệm, nhớ chiều. Tôi thường tung tăng trong miền ký ức về những buổi chiều quê như thế để nhặt nhạnh nhớ nhung, cho lòng thêm đầy ắp những niềm yêu.
Chiều. Thời gian như ngưng đọng. Niềm quê chợt sống dậy trong tâm thức của những con người khi vẫn đang sống trên không gian quê. Đó là lúc tuổi thơ đến với ta với bao nhung nhớ diệu kỳ. Ta gom góp nhớ nhung lại và gọi đó là ngày cũ. Ngày cũ thì bao giờ cũng chỉ có niềm yêu. Cho dù đó là những ngày khắc nghiệt nhất. Cha đi làm đồng đội mưa, đội cả sấm chớp khi cơn mưa chợt đến để về nhà. Mẹ đã hái sẵn nồi lá xông cho cha khỏi cảm lạnh.
Những đứa con hồn nhiên tíu tít để được cha cho con cua, con giếc mừng nước nhảy lên bờ ruộng mà cha bắt được. Con trâu đã nằm yên trong chuồng bình thản nhai cỏ như bỏ ngoài tai bao chuyện thế sự. Và cánh diều cũng đã chịu nằm yên sau những lần nhởn nhơ cùng mây gió mang niềm vui cho bầu trời và những tâm hồn thơ trẻ. Tôi vẫn biết hoài niệm bao giờ cũng đẹp nên lòng tôi thường trở về với ký ức trong mỗi buổi chiều thương nhớ. Chiều trong tôi đầy ắp những kỷ niệm vui buồn của một thời nông nổi. Tôi vẫn thường bâng khuâng khi nhớ về những buổi chiều xưa cũ…
Chiều. Dù ở nơi đất khách, lòng vẫn thấy hương vị của những buổi chiều không thể đặt tên ở quê nhà, chốn dừng chân bình yên của mỗi người. Tôi cứ muốn được sống lại với từng khoảnh khắc tuổi thơ cùng những chiều xưa cũ. Ý nghĩ ấy chưa bao giờ nguôi ngoai trong tôi, bởi đơn giản, đó là nỗi nhớ nhung chiều.