Bên tiếng trống khai trường…

Gắng giữ vẻ nghiêm túc để tạo ấn tượng đầu tiên với lớp trò nghịch ngợm mà vẫn không thể không mỉm cười! Mà ngày ấy là khai giảng thật, là ngày đầu tiên học trò trở lại trường sau ba tháng nghỉ hè, nên nhìn trẻ con, mặt đứa nào đứa nấy sáng trưng, các hàng lớp chỉ ngay ngắn được lúc chào cờ, sau cứ rì rào, náo nức; nhất là cô giáo mới ra trường, vừa bỡ ngỡ vừa say mê, rất ít kinh nghiệm và thật nhiều mơ ước. Nằm bên bờ sông Châu nước xanh thăm thẳm, bốn phía là những cánh đồng heo hút gió, lồng lộng thinh không, nơi chỉ cần khẽ ngước lên là gặp mênh mông mây trời, hướng nhìn ra xung quanh là lúa xanh, cỏ xanh, bạch đàn xôn xao màu xanh bạc, ngôi trường đầu tiên đã trở thành niềm yêu day dứt, tựa như mối tình đầu lỡ dở, da diết theo suốt cuộc đời…

Sau ngày khai giảng đầu tiên ấy, tôi đã có 4 năm trời gắn bó với trò quê, nước giếng, chợ làng… mộc mạc, nghĩa tình, thương mến tới rưng rưng mỗi khi ai gợi nhớ – để rồi một ngày, vội vã rời xa mênh mang gió, vội vã trở về với phố phường, quen thuộc và chật hẹp, để trong lòng mãi hoang vu một nỗi nhớ nhung. Nhớ tới tận bây giờ…

Rồi lại nhớ ngày khai giảng mùa thu năm 2013. Năm học ấy đặc biệt với cả cô giáo và học trò lớp chủ nhiệm cuối cùng khi trò bước vào năm học cuối cùng của cuộc đời học sinh phổ thông, còn cô giáo cũng dạy khóa cuối cùng trước khi nghỉ hưu năm 2014. Ngôi trường cổ kính bên hồ Tây, bốn mùa tươi xanh những tán cây cổ thụ, sắc tường vàng và cửa sổ màu xanh trăm tuổi, ngôi trường mà thầy trò bao thế hệ yêu quí, mỗi người một lí do rất riêng và rất thật, người mê vẻ đẹp thâm trầm của kiến trúc, người tự hào vì bề dày truyền thống trường Bưởi, người rụt rè một niềm chân thật: “Yêu lắm vì check in góc nào cũng đẹp” – ngôi trường ấy đúng là đẹp trong mọi thời điểm: dù khi mưa giăng mờ kín sân trường hay khi nắng lấp lóa trên sắc tường vàng rực rỡ; dù mùa bát ngát màu xanh trên vòm cổ thụ hay thời điểm lá rụng vàng phủ từng vạt sân, giòn vỡ dưới bước áo dài; dù khi nõn nà lá non mùa xuân hay khi ngậm ngùi lá đỏ lúc đông về; dù khi náo nhiệt ồn ào lễ hội hay những khi êm đềm, tĩnh lặng ngày hè…

Riêng tôi, ngôi trường ấy gắn với những khóa học trò chuyên văn lãng đãng, mộng mơ, thông minh và tình nghĩa, với khóa ban D út ít ra trường cùng thời điểm cô chủ nhiệm nhận sổ hưu, nên không lạ khi ngày khai giảng năm học cuối cùng ấy như một lần đánh thức lại trong tôi từng trang kí ức, cả vui buồn, cả vận hạn và ân tình… Đứng chụp cho lớp chủ nhiệm mấy bức ảnh trên sân trường, mới bắt đầu ngày khai giảng, biết là còn cả một năm học sắp tới, mà đã ngẩn ngơ nghĩ tới phút chia tay. Cùng các em ngước nhìn những chùm bóng bay thả lên trời, màu trời mùa thu năm ấy xanh kì lạ trong ánh nắng vàng, mơ hồ nghĩ một ngày nào đó, ngút ngát hư vô… Xong cả phần lễ với những diễn văn và trống khai giảng, xong cả phần hội với múa hát…, sân trường vắng dần để chuẩn bị cho ngày mai thực sự bước vào năm học mới, tôi vẫn lang thang phía sau nhà A, sát gần hồ Tây, lưu lại từng vòm lá, gợn sóng, màu tường vôi vàng thao thức, sắc rêu nhà Bát Giác… trước khi tất cả sẽ được xếp gọn trong vùng kí ức khi nhớ khi quên…

Rồi lại đến ngày khai trường đặc biệt nhất, buồn bã nhất của mùa thu năm 2021, dù cũng đầy đủ những ước lệ rất thật cho một ngày khai trường, có nắng thu, thêm chút mưa thu, có hơi thu khí thu và mây thu bên ngoài cửa kính phòng điều hòa, có diễn văn và tiếng trống khai trường từ ô cửa sổ màn hình Zoom khi nét khi mờ, khi được khi mất, có tất cả, chỉ thiếu thế giới thực với nắng thực, mưa thực, thiếu cả sân trường đầy ắp học trò cùng những nụ cười rạng rỡ trong nắng thu, thiếu những lời ngập ngừng vì bỡ ngỡ, xúc động chứ không phải vì trục trặc của đường truyền…, tôi đã dự lễ khai giảng lần thứ 41 cho cuộc đời làm nghề như thế! Ngày khai giảng online năm ấy có bức ảnh cô Hiệu phó một trường ở giữa Hà Nội, đứng đọc diễn văn khai trường trước một khoảng sân chỉ có mênh mang gió và loang lổ nắng thu, có lẽ trong lịch sử học đường, chưa có bức ảnh nào xót xa tới thế, chưa có một lễ khai trường nào hiu hắt, trống trải đến thế, dù không hề ở vùng sâu, vùng xa…

Có phải em cũng đang thèm một sân trường ồn ã và đông đúc, có phải em cũng đang thầm cầu xin, như tất cả chúng tôi, đây sẽ là lần đầu tiên, cũng là lần duy nhất, em phải đứng trước một sân trường không có học trò… Rồi một ngày, sân trường sẽ lại đầy ắp những nụ cười rạng ngời trong nắng thu, đâu đó lại đôi tiếng thì thào khe khẽ trong xao xuyến gió thu, để em phải dừng lại giữa chừng, khẽ nhắc… Chắc chắn sẽ đến một ngày thành phố không còn hoang vu, sân trường không còn hiu hắt, cuộc sống sẽ hồi sinh trở lại, Smartphone sẽ xóa ứng dụng Zoom, dành chỗ cho âm nhạc và những lời yêu thương…, học trò của chúng ta thức dậy mỗi ngày theo tiếng chuông báo thức để chuẩn bị tới trường, thay vì sợ hãi nhìn những con số của phần mềm Bluezone…
Lại tới hôm nay, lần khai trường thứ 43 trong cuộc đời nhà giáo, nỗi phập phồng sợ hãi của cả nhân loại sau mấy năm dịch giã đã qua, sự tĩnh vắng thi vị của thành phố trong mấy ngày nghỉ lễ đã hết, ngày khai trường lại rì rào trong gió thu, lấp loáng trong nắng thu, vội vã trong tắc đường, cuộc sống đã bình thường trở lại. Nhưng khi cùng các con đưa cháu tới trường, gặp vợ chồng cô học trò cũ cũng đưa con tựu trường, mới mơ hồ nhận ra những khoảng trống mênh mông heo hút đâu đó trong lòng; mới thấy mình để lại phía sau nhiều quá, không chỉ tuổi trẻ, sức lực, nhiệt tình… mà cả những hồi ức, hoài niệm, những hình xưa bóng cũ, cả tình yêu và những xao xuyến ngọt ngào… Thì ra, khi con người hoặc vô tâm, hoặc bận rộn với những vặt vãnh của đời, thời gian vẫn lặng lẽ chảy trôi, không chờ đợi, chẳng đoái hoài, cần mẫn và khắc nghiệt, xoá dần tất cả, thậm chí khiến ta quên cả sự lãng quên của mình, nhạt nhẽo dần, nhoà mờ dần, như cõi trống không!
Chỉ đáng buồn khi nhận ra cũng chẳng để làm gì, chỉ biết lặng lẽ mỉm cười, như thời gian!

(5/9/2021 – 5/9/2023)