Có lẽ hình ảnh những học trò, tuy đứa nào vóc dáng cũng nhỏ thó, nhưng nhanh nhẹn, rắn rỏi, sáng nào cũng quay nước từ cái giếng phía sau phòng học rồi thay phiên nhau xách tưới lên nền nhà trước giờ vào lớp là điều khiến tôi lưu lại lâu nhất. Ngày ấy, bụi đỏ làm thành Tây Nguyên, hay Tây Nguyên mặc nhiên gắn với bụi đỏ. Bụi đỏ thành nỗi ám ảnh, thành kí ức, thành hoài niệm… trong mỗi chúng tôi. Sau giờ học, đám trẻ ấy lại trở thành “thầy” bày cho chúng tôi biết bao điều hay ho mà trước đó chúng tôi chưa một lần trải nghiệm.
R’Lan, cậu học trò nhỏ có nước da nâu sậm và đôi mắt sáng ẩn dưới hàng mi rậm, luôn là người bày ra các trò vui ở cái lớp học nơi ngôi làng Jrai hẻo lánh xa xôi ấy. R’Lan là người đầu tiên kéo tôi đến dự một lễ Pơthi trong làng của cậu. Đúng là phải đắm mình vào đời sống thật sự để cảm nhận, mới hiểu tại sao người Tây Nguyên có một mùa gọi là mùa “ăn năm uống tháng”. Tôi không còn nhớ nổi cái lễ Pơthi mà mình được tham gia thật sự kéo dài bao nhiêu ngày. Chỉ nhớ mình đã chìm đi trong những cảm xúc khác nhau, liên tục thay đổi ở mỗi một thời điểm trong cả quá trình từ phần lễ sang phần hội; ở mỗi không gian khác nhau, từ nhà sàn đến nhà rông, sang nhà mồ,… Ám vào trí nhớ vẫn là âm thanh bung biêng của nhịp cồng chiêng quyện vào những điệu xoang bám đầy đất đỏ. Chúng tôi không bị coi là những người khách lạ khi đến tham dự, với tất cả lòng nhiệt thành của những chủ nhà, mỗi người chúng tôi được mời một “can” rượu cần. Thứ rượu được ủ từ men lá rừng chín ngấu, vừa đủ nồng, đủ đậm, để người uống cảm thấy bay bổng hơn khi hòa vào vòng người xoay tròn trong nhịp xoang.
Đêm tháng Ba mang mang. Tháng Ba, đất trời Tây Nguyên luôn mang vẻ riêng biệt không lẫn vào đâu được. Đó là khoảng thời gian giao thoa giữa mùa khô và mùa mưa. Khoảng ấy, mỗi sớm mai trời vẫn se sẽ lạnh, nhưng quá trưa nắng lại gắt gao tựa như đã vào hè. Đêm nằm nghe vẳng lại nhịp chiêng bung biêng bung biêng. Khoảng này, Tây Nguyên đang là mùa lễ hội. Hẳn phía những ngôi làng xa, không khí đang nao nức lắm.
Tuổi hai mươi đầy nhiệt thành của chúng tôi đã gửi lại một phần nơi những ngôi làng xa xôi. Trên lớp, tôi là cô giáo của đám nhỏ đủ lứa tuổi được ghép thành một lớp. Lớp học được làm từ các miếng ván ghép lại với nhau, mái lợp tôn, nền đất. Sáng nào lên lớp, học trò cũng xách nước tưới lên nền đất cho đỡ bụi.