Đào chỉ nở một thời điểm duy nhất trong năm. Ấy là khi giữa giá buốt còn sót lại cuối mùa đông, cùng với mưa phùn rắc rây xuân sớm. Gió táp vào cây, mưa dội làm đầy. Hòa ấm áp vào giá lạnh, đất trời âm âm, u u. Sau bao ngày ngủ lịm đi vì kiệt sức. Không biết đã chịu bao nắng lửa, mưa sa, rét cắt thịt cắt da. Từ tận cùng của khổ ải, can qua. Mặc chim muông cứ hót, mặc các loài hoa trái đậm hương, đào cứ ngủ li bì như thế cho đến khi những cánh tay không thể sần sùi, khẳng khiu hơn được nữa. Rêu mốc thếch bám chặt lấy, để mà cũ kĩ, để mà khô sượng. Thì, bằng sinh lực đã dồn nén bấy lâu, bằng giấc hồi sinh kì diệu, đào bung tỏa sáng bừng khuôn núi, thức thao mờ núi. Thay cho lời muốn nói, khi nắng hửng lên, xuân đã gọi tên, đào dần thắm đỏ. Cho ta hiểu thế nào về vết thương và sự hồi sinh. Cứ thế, mỗi mùa xuân đào lan tỏa yêu thương, sắc đẹp vốn có của tự nhiên mà gần gũi người đời. Dẫu những cánh tay ấy đi muôn nơi thì vẫn là vẻ đẹp của núi rừng, tuy không bừng tỉnh nhất, sức sống mãnh liệt nhất nhưng đủ khơi gợi, đủ tô điểm, làm mềm những chai sạn bấy nay.
Ta vẫn trầm trồ trước vẻ đẹp của núi, của bản làng mùa xuân. Một vài mái nhà chênh vênh, những bóng cây tần ngần, những con đường ngoằn ngoèo cô quạnh, tưởng như heo hút mà vô cùng thức, vô cùng dội vào đáy mắt. Lặng ngắm trong mờ sương, ngỡ đâu tiên cảnh. Hãy cứ một lần ướt đầm, ngấm sương sa, giá lạnh mà cảm nhận sức sống căng tràn của cỏ cây, hoa lá ấy. Trỗi dậy mạnh mẽ nhất, sức sống mãnh liệt nhất, giấc đào phai rất thật trên vai áo núi đồi.

Đó là cái giá của sự tự do. Sự tự do không hẳn được bao bọc bởi tình yêu thương. Sự tự do đến từ khát vọng. Khát vọng mà tạo hóa ban tặng dễ làm thổn thức trái tim, run rẩy mà ngỡ ngàng, lắng dịu đến miên man. Trong khung cảnh nguyên sơ mà ngỡ ngàng ấy, đào tỏa sáng cả không gian vốn dĩ thuộc về tự nhiên. Và như thế sự tự do, kiêu hãnh, khát vọng sống giữa bao la núi đồi, bao la đất trời vạn vật ngỡ như làm lay động những con mắt lưu lạc nhân gian tìm tới.

Người có thể thưởng thức bằng trái tim, bằng mọi giác quan. Hãy mở ra cửa sổ tâm hồn mình mà đón nhận. Lúc người cảm được thì có lẽ giấc đào phai đã tận hiến hết mình, dẫu hồi sinh, dẫu gai góc trên da thịt núi đồi. Có những ngày, heo hút gió, heo hút mưa. Mưa dầm dề tưởng như u uất mà đầy tĩnh lặng. Khi đó, xác hoa đã ngập lối đi, phủ lên nhau, quyện lấy nhau tựa hồ một bản ru trầm nhựa sống. Ta bắt gặp “giấc mộng lầu hồng” đâu đó, thiếu nữ ủy mị khóc hoa, chôn hoa, mong manh liễu yếu đào tơ chốn hồng trần. Khi đó, giấc đào phai trong ngần mà đẹp đẽ, se sẽ, kiêu sa. An nhiên mà man mác ru lòng, xúc động mà thấu nhớ, thổn thức trong cõi mộng mờ ảo khói sương.

Đi qua núi đồi, đi qua lòng người, nhân sinh những nụ cười, nhân sinh chén trà đời, giấc đào phai cứ thế chậm rãi, hạnh ngộ tương giao. Ta bắt gặp từng giấc người như bóng mây qua thềm. Nhẹ như mây, hờ hững như mây, ngưng tụ như mây. Rồi lắng đọng hóa nước. Nước trong ngần nước. Tụ đọng gì, chắt lọc gì giữa chốn ta bà, để rồi luân hồi đâu đó giấc hoa. Có chăng giấc hoa là ý niệm của trời đất. Gửi vào đó lời nhắn gửi thiết tha yêu thương, thấu cảm, cạn gan ruột cho khúc ca tự do tự tại. Sống một lần đáng sống dẫu chỉ là khoảnh khắc thôi, đủ lưu giữ hương đời, thanh tao mà đẹp đẽ. Cốt cách đào phai, cốt cách niềm ai. Xuân sớm mờ sương, mưa giăng mành kết nụ, ta chưa tỉnh giấc hay còn mơ màng trong thăm thẳm ảo diệu, thăm thẳm phiêu diêu…

Mùa này xuống phố có cái thú riêng, rất riêng mà những mùa khác không có được. Càng rét đậm, rét sâu người ta ngại ra đường hơn. Những hàng cây trụi lá, cúm rúm co mình lại bên góc đường. Đường rộng hơn, dài hơn, thênh thang hơn. Tôi luôn thích cảm giác được thông thênh, được mênh mênh, mang mang. Giống như những ngày vui chơi, lao động, làm việc giữa cánh đồng quê tôi. Ngồi bờ cỏ nhìn những luống khoai bò rải lún phún, hàng lá ngô non vấn vít, cọ vào nhau xạc xào trong gió bấc. Khi đó tưởng như thấy được hết hương vị và cả gan ruột cánh đồng. Mùi đất, mùi cỏ đậm sâu, mùi hanh hao xộc vào mũi, chóp mũi đỏ ửng, đôi má ram ráp dính quyện. Ngỡ như không gian bao la rộng lớn ấy thuộc về mình, là của mình. Thu vào tầm mắt, thu vào cả tâm hồn để khi xa rồi khắc khoải, nhớ nhớ, không thể nào quên. Thì phố hôm nay cũng thế. Sải đường rộng cho chiếc xe lăn bánh chầm chậm, đủ để trầm tư, đủ để miên man. Chỉ còn chút đông đúc, ồn ào, đua chen không đủ làm những nghĩ suy gợn sóng. Cây bàng lá đỏ đứng soi bóng bên chiếc đèn cao áp. Giữa ánh sáng chiếu rọi đó, như thấy cả làn sương mỏng mảnh như khói, hòa vào bóng cây gợi nhớ đơn côi, vừa như một bức tranh đẹp, vừa cho tôi một thoáng khắc khoải, giật mình. Giật mình khi đêm xuống, giữa cái lạnh cắt da cắt thịt, sẽ có những bóng người lầm lũi đi về phía cuối đường hun hút, phía chỉ có im lặng, tĩnh mịch, mịt mờ. Vả chăng, từ những ô cửa chớp trông ra, nếu lại có mưa phùn rắc rây nữa thì phố không chỉ là phố, phố là bóng đời nhỏ bé, đơn côi. Phố chơi vơi trong lời giá lạnh.

Mùa này xuống phố, muốn hít một hơi thật sâu vào trong lồng ngực. Để ngực phập phồng, để tim bềnh bồng, để đời hư không. Rét ư! Chẳng có gì đáng ngại như những ngày mưa phùn gió bấc căm căm sắn quần lội ruộng. Tấp chiếc xe vào lề một quán nhỏ hút khách bên đường Cầu Đất, ăn bát sủi dìn nóng hổi thơm nức quyện vị cay gừng, ngồi chiếc ghế thấp chụm gối, bưng bát lên để thấy cảm giác chiếc bát nóng ấm trong lòng tay lại nhớ những ngày hơ đều tay trên bếp lửa mà xuýt xoa, mà hít hà. Lại nữa, cách đó không xa, ngay cạnh nhà hát lớn thành phố, ngồi vỉa hè thưởng thức trà cúc, hạt dẻ vừa rang nóng bừng thơm phức, nhâm nhi mà ngắm người qua lại, thấy phố trôi thật chậm trong mắt người ưu tư, hoài niệm. Vậy là, yêu hơn một nhịp sống như cảm giác rằng mình đã chiều chuộng nội tâm mình, dẫu là khoảnh khắc nhỏ nhoi, thấy lòng bình yên ngay cả chỗ đông người. Có ai như mình chứ, chỉ thích những thứ nhẹ nhàng, đơn giản. Chỉ cần được cảm nhận, khẽ nếm trải một chút hương vị đời giữa bao la phố là như thấy gọi mời cảm xúc. Thứ cảm xúc không dễ trộn lẫn, không dễ đua chen. Lắng lại một chút cho tim rộn lên mà thao thiết rằng: phố cũng đơn sơ, mộc mạc như quê thôi, chỉ là trong lời phố, người quê đừng lạc mất mình, đừng đánh mất mình.

Mùa này xuống phố, thấy đông cũng đang cạn dần qua tàng cây. Trong những ngày không có nắng, tiết trời âm u, hiu hắt, cây được ngủ nhiều hơn. Gió bấc tưởng như lạnh buốt nhưng thực ra là đang vỗ về, ru cây vào giấc ngủ sâu để sắp tới đây tróc lớp vỏ, cởi bỏ manh áo đã sờn, đã cũ, cây bừng tỉnh mà bật mầm tinh khôi. Trong vũ điệu luân hồi, có ai thấu chăng, phải là những kiệt cùng, tận cùng của giãi nắng dầm sương mới thôi thúc, mới kiến tạo nên sức sống mới. Trong ngàn âm sắc cỏ cây, hoa lá, đất trời vạn vật chuyển mình vốn là để con người nhìn thấu vũ trụ, nhìn thấu nhân sinh. Và vì thế, xuống phố chịu chút buốt giá, hứng lấy màn sương mà cảm ngộ, mà bâng khuâng và hơn cả là yêu đời, thương người hơn nữa. Cũng trong những khoảnh khắc như thế, chợt nhẩn nha, ngóng đợi, bỏ qua những bận bịu cuối năm để thấy xuân cũng đang phảng phất đâu đây. Lúc mùa đông cạn nhất trong buốt giá, gợi nhắc cũng là lúc xuân thấp thoáng đào phai mấy độ. Trước thềm xuân, thấy mình ưu tư hơn, đắm chìm hơn với cảm ngộ dông dài. Mùa này xuống phố. Rong ruổi. Một mai….