Có một lần được được đắm chìm trong ánh mắt sơn nữ giữa chiều Ma Đrắk đầy gió, một đôi mắt trầm thăm thẳm ẩn sau hàng mi cong vút sánh đầy cái nắng Tây nguyên đại ngàn kỳ vĩ, mông lung.
Ngược rừng xanh thẳm, đến với E H’leo, rồi ghé Đ’Rây Sáp, dọc dòng Sê Rê Pôk lắm thác nhiều gềnh. Qua Buôn Đôn, Buôn Trấp, ngược xuôi trên rẻo đất Tây Nguyên âm vang Cồng chiêng cùng ánh lửa, ở đâu ta cũng được gặp ánh mắt đầy quyến rũ, lấp lánh niềm tin của cuộc sống hồn nhiên, hòa cùng nương rẫy, rừng thiêng. Ánh mắt tạo hóa sinh ra chỉ dành sáng cho đại ngàn xanh thẳm. Ấn tượng đó khiến cho ai cũng nao lòng không thể nào quên được…. Đôi mắt Ê Đê!
ĐẤT HÓA TÂM HỒN
Đôi mắt của em đưa ta về với Tây Nguyên hùng vĩ, nơi góc mái nhà rông sừng sững cong vút tựa mũi thuyền đang lướt về phía rực rỡ ánh trăng đại ngàn, Nơi cánh tay trần vươn cao trong ánh lửa gợi cho ta như được cùng Đam San vươn tới mặt trời. Men rượu cần khiến ánh mắt em long lanh, làm ta say nghiêng ngả chiêng ngân, Hỡi Hơbia, cho ta được cùng em ngân lên lời khan Đam San say đắm lòng người, cất cao theo cùng Đing năm, Đinh Ktút.
Ta bên em trong lễ cúng mùa, em vai trần thổ cẩm, hương nếp ủ trong nồng nàn nắng sớm Chư Yang Sin. Em say hồn đất, ta say mắt người. Nương lúa ngời theo tiếng hát vàng đượm trong ánh mắt ấy theo ta cùng tín ngưỡng no ấm ngày mùa, ngày mừng cơm mới trong Buôn. Em nhìn sâu mắt ta dường như nhắn nhủ: “Cùng nhau uống đi, rượu ngọt như mật con ong rừng, vàng như hoa êđắp bên bờ suối. Uống cho sóng sánh mặt nước trong ché, phiêu diêu tâm trí người già và chếnh choáng những bước chân trai trẻ đang cùng nhau vui điệu camrok…”.
Ta theo ánh mắt em về bên nhà dài ấm áp với bếp lửa nồng ngày đêm chưa tắt, đặt chân lên cầu thang đực dõi theo gót chân trần em qua chín bậc hõm mòn năm tháng, lòng thật bình yên giữa hoàng hôn Tây Nguyên huyền diệu. Tiếng “Ching – Cram” cất lên từ phía nhà Rông mời gọi, không ai không mềm lòng cất bước bâng khuâng!
Ta gặp em chiều hồ Lắk, từng rạn mây chiều in bóng nước làm ánh lên màu thổ cẩm em phơi. Con thuyền độc mộc chở ánh mắt em đi đâu làm ta ngơ ngẩn, bất chợt quên rằng hoàng hôn đã phong kín mặt hồ tĩnh lặng.
Ngày trở lại miền đất đỏ bazan, ta lang thang khắp chốn tìm em, chỉ mong gặp lại đôi mắt ngày nào đang dõi theo cánh ong bay tìm mật tháng ba, ánh mắt từng thắp lên ngọn lửa thiêng trước nhà Rông đêm hội, khiến ta say hơn sánh ché rượu cần lớn tuổi.
Rồi tình cờ ta gặp em đêm Buôn Mê lặng gió, em khoác áo thị thành thay thổ cẩm, ánh mắt xưa khuất sau lớp kem đánh vội, em không còn gùi trên vai ánh trăng đại ngàn mười tám. Em cười buồn sau phút lặng yên, rời kể ta nghe như tụu sự với chính mình:
“Rừng đã cạn rồi anh ạ, lũ nai bỏ đi đâu hết rồi, đêm qua em nghe con hoẵng về tác trong mơ”…!
Mắt em nhìn về phía đại ngàn mà ầng ậc nước, hàng mi chẳng còn cong như cánh ná mùa săn, ánh mắt buồn thăm thẳm.
Nhà dài không còn, Buôn xưa không còn nơi cũ vì cơn lũ quét, nhà Rông giờ sàn gạch lặng thinh, bóng bẩy, Kpan làm bằng bê tông lạnh cóng. Trai làng không còn ai thích Đinh Ktút vì ống nhôm thổi chẳng có hồn, giờ tìm đâu ra cây nứa già nữa hả anh?
Ta im lặng nghe nỗi niềm tiếc nuối trong em, rồi cảm thấy dường như mình có lỗi, khi đôi mắt ngày xưa lấp lánh ánh trăng đại ngàn đã trở thành tín vật nơi ta, nay đã nhòe đi giữa ánh đèn phố thị. Em thương rừng đại ngàn đang đau, thương lũ thú phải bỏ nơi này mà đi mãi. Thương dòng Sê Rê Pôk mùa mưa đục ngầu thác lũ, mùa khô cạn kiệt đôi bờ, thương lũ voi già suốt ngày cần mẫn lội nước hồ Lăk quánh sương.
Và em thương người đã từng dọc bìa rừng Tây Nguyên kiếm tìm đôi mắt người xưa trong tiềm thức đẹp, ánh mắt chưa từng phai lẫn bao giờ. Đôi mắt của nàng sơn nữ…đôi Ê Đê!